Ενας ναός σκορπισμένος στη Λακωνία

Ενα από τα δυσκολότερα αινίγματα στην ιστορία της αρχαιολογίας, ένας έρωτας με τραγικό τέλος και ένα ιερό σπαρμένο από τη Σπάρτη ώς τον Μυστρά «κρύβονται» πίσω από τον θρόνο του Απόλλωνα


Είναι από τα μεγαλύτερα αινίγματα στην ιστορία της αρχαιολογίας. Μοναδικός και τόσο εντυπωσιακός ώστε ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας χρειάστηκε σελίδες για να τον περιγράψει. Η ανακάλυψή του ήταν αρκετή για να ρίξει φως σε σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας και να τις ξαναγράψει. Και όμως, το μοναδικό αυτό αρχαίο ελληνικό μνημείο - ο θρόνος του Αμυκλαίου Απόλλωνος - βρίσκεται σκορπισμένος στην κοιλάδα του Ευρώτα. Οι αρχαιολόγοι δε αναζητούν τα χαμένα κομμάτια σε μια προσπάθει να ανασυνθέσουν ένα πολύπλοκο παζλ.

Ενας κολοσσιαίος θρόνος για τον θεό Απόλλωνα αποτελούσε την καρδιά του ιερού που σχεδίασε ο διάσημος αρχιτέκτονας από τη Μικρά Ασία Βαθυκλής. Ορθιο στη μέση στεκόταν το ξύλινο ξόανο του θεού, ύψους 15 μ. Κάτω από τα πόδια του βρισκόταν ένα βάθρο ύψους 4 μ. που έκρυβε τον τάφο του Υακίνθου - εραστής του Απόλλωνα που σκοτώθηκε από τον ερωτικό αντίζηλό του. Μπροστά του, ένας τεράστιος βαθμιδωτός κυκλικός βωμός με διάμετρο 8 μ. και ύψος 4 μ., όμοιος του οποίου δεν έχει βρεθεί ώς τώρα. Και όλα αυτά περικλείονταν σε έναν περίβολο, το ύψος του οποίου άγγιζε τα 7 μ.

«Πρόκειται για ένα μοναδικό αρχιτεκτόνημα στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής» λέει στα «ΝΕΑ» ο αρχαιολόγος και διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Αγγελος Δεληβορριάς, ο οποίος με μεράκι τα τελευταία έξι χρόνια προσπαθεί να λύσει το μυστήριο του ιδιαίτερου αυτού ιερού που ήταν ένα από τα τρία μεγάλα ιερά των Λακεδαιμονίων μαζί με εκείνα της Χαλκιοίκου Αθηνάς και της Αρτέμιδος Ορθίας.

«Σημαντικό όμως δεν είναι μόνο λόγω της μορφής του αλλά και διότι η λατρεία στον συγκεκριμένο χώρο συνεχίστηκε αδιάλειπτα από τον 11ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. με τη γιορτή των Υακινθείων. Εντυπωσιακά, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, είναι τα ευρήματα της περιόδου ανάμεσα στο τέλος των μυκηναϊκών χρόνων και της γεωμετρικής εποχής, διότι αποδεικνύουν πως δεν επρόκειτο για "σκοτεινά" χρόνια. Δεν υπάρχει το κενό που πιστεύαμε πως υπήρχε» συνεχίζει ο αρχαιολόγος που επιχειρεί μια αυστηρά επιστημονική αποκατάσταση του ιερού, τόσο ως προς τη μορφή όσο και ως προς τη λειτουργία, μαζί με μια ομάδα επιφανών συνεργατών.

Το σπουδαίο αυτό ιερό όμως - που λέγεται πως έως και βασιλιάς της Λυδίας Κροίσος έστειλε χρυσό για να το κοσμήσει - λεηλατήθηκε συστηματικά από τα πρώτα κιόλας χριστιανικά χρόνια. Και με το πέρασμα των αιώνων μεταμορφώθηκε σε λατομείο που τροφοδοτούσε την περιοχή από τον Μυστρά ώς το Γύθειο.

Αποτέλεσμα; Η εκκλησία της Αγίας Κυριακής, που έχει χτιστεί στην κορυφή του λόφου όπου βρίσκεται και το μνημείο, να είναι φτιαγμένη ολόκληρη από αρχαίο υλικό. Ο Αγιος Νικόλαος, λίγο πιο μακριά, «κρύβει» κομμάτια από τον θρόνο. Ενα τεράστιο κατώφλι βρίσκεται στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία στο Σκλαβοχώρι. Και η αναζήτηση των κομματιών φτάνει έως τον Μυστρά.

Σήμερα όσοι επισκέπτονται τον λόφο της Αγίας Κυριακής - 5 χλμ. νοτίως της Σπάρτης, στον δρόμο προς Γύθειο - βρίσκονται μπροστά σε υστερορωμαϊκά κατάλοιπα, σε αναρίθμητους λεηλατημένους τάφους, σε δυο πλατφόρμες στις οποίες γίνονται δοκιμαστικές αναστηλωτικές εργασίες υπό την επίβλεψη του καθηγητή Μανώλη Κορρέ και στον περίβολο του ιερού - έχει διαμορφωθεί και ειδικός περίπατος για την καλύτερη θέασή του. Και όλα αυτά, έχοντας μπροστά τους την κοιλάδα του Ευρώτα και στα δεξιά τους τον Ταΰγετο.



ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ, ΜΑΙΡΗ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ