Λατρεύοντας στα κρητικά σπήλαια πριν από τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια

Διπλοί πελέκεις και άλλα αντικείμενα από το Σπήλαιο Ψυχρού.
Η τελετουργική δραστηριότητα των Μινωιτών σε σπήλαια είναι γνωστή. Πόσο γνωστή όμως; Αν και η φύση θεωρείται γενικά ως η πηγή της θρησκευτικής δραστηριότητας των αρχαίων κατοίκων της Κρήτης σε σημείο τα σπήλαια να αποτελούν σημαντικά ιερά, λίγα είναι γνωστά για το τι γινόταν στα κρητικά σπήλαια, πότε γινόταν και από ποιους.
Μεγάλο μέρος υλικού που σχετίζεται με τελετουργική δραστηριότητα σώζεται πράγματι από ανασκαφές σε κρητικά σπήλαια: ειδώλια ανθρώπων και ζώων, κεραμική, τράπεζες προσφορών, εργαλεία και αντικείμενα συμβολικού τύπου (πχ. διπλοί πελέκεις). Όσο όμως εμφανής είναι η λειτουργία των αντικειμένων αυτών είτε ως αφιερώματα είτε ως αντικείμενα τελετουργιών, τόσο δύσκολο είναι να προσδιοριστεί η ακριβής χρονολόγησή τους καθώς και η προσωπογραφία των όσων σχετίζονταν με αυτά. Προβλήματα στην έρευνα δημιουργούνται από την απουσία στρωματογραφίας σε σπήλαια λόγω της εκτεταμένης σύλησης και της συνεχούς χρήσης του χώρου – που απαγορεύει την επαρκή χρονολόγηση – όσο και την ελλιπή δημοσίευση των θέσεων. Πώς μπορούμε λοιπόν, ερευνώντας μια συγκεκριμένη περίοδο να χρησιμοποιήσουμε στο υλικό μας τέτοια αντικείμενα όταν στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε αν την αντιπροσωπεύουν;
Το μεγάλο αυτό κενό στην έρευνα επιχειρεί να λύσει η δρ Loeta Tyree η οποία επικεντρώνεται στην έρευνα της δραστηριότητας στα σπήλαια κατά την Νεοανακτορική περίοδο ( 1750-1490 π.Χ.) γνωστή και ως Μεσομινωική ΙΙΙ-Υστερομινωική Ι. Στα πλαίσια της έρευνάς της η δρ Tyree επιχειρεί να χρονολογήσει επαρκέστερα τέσσερις κατηγορίες αντικειμένων: χάλκινα ειδώλια ζώων, μικρά χειροποίητα ειδώλια ζώων, μεγάλα, κυρίως τροχήλατα ειδώλια ζώων και χάλκινα ανθρωπόμορφα ειδώλια. Αναφέρεται επίσης σε τράπεζες προσφορών, μικρούς διπλούς πελέκεις με λεπτές λεπίδες καθώς και στην πολυπληθέστερη ομάδα Νεοανακτορικών αντικειμένων που έχει βρεθεί σε σπήλαια, τα πήλινα αγγεία. Με βάση τη χρονολόγηση και τον τύπο των αγγείων αυτών επιχειρεί να παρουσιάσει προτάσεις σχετικά με τη λειτουργία τους στις τελετουργίες των σπηλαίων. Έτσι, διατυπώνει τελικά μερικές προτάσεις σχετικά με τους συμμετέχοντες σε αυτές τις τελετές και την πιθανή προέλευσή τους. Με γνώμονα τα παραπάνω θα μπορέσουμε να οδηγηθούμε σε μερικά βάσιμα συμπεράσματα σχετικά με τις τελετουργίες που ίσως λάμβαναν χώρα στα ιερά σπήλαια της Κρήτης κατά τη διάρκεια της Νεοανακτορικής περιόδου.
Η έρευνα της δρος Tyree βαζίζεται σε υλικό από τα σπήλαια Σκοτεινό, Καμάρες και Ιδαίο στην κεντρική Κρήτη, και Μελιδόνι και Μαμελούκου Τρύπα στη δυτική Κρήτη. Θα παρουσιαστεί σε ομιλία στα πλαίσια του Μινωικού Σεμιναρίου της Αρχαιολογικής Εταιρείας την ερχόμενη Παρασκευή, 18 Μαρτίου.

αρχαιολογία on line