Οι δρόμοι των Τσιγγάνων στο Βυζαντινό Μουσείο
Της Γιωτας Συκκα
ΔΡΑΣΕΙΣ. Τι δουλειά έχουν οι Τσιγγάνοι στο Βυζαντινό Μουσείο; Θα το μάθουμε στις 8 Απριλίου που είναι η διεθνής ημέρα των Ρομά, αλλά και όλο το καλοκαίρι αφού οι δράσεις που ετοιμάζονται είναι πολλές και ποικίλες, προκειμένου να ξεπεραστούν άγνοιες και προκαταλήψεις χρόνων. Μια δύσκολη συνάντηση που περιλαμβάνει ημερίδα, εκθέσεις, συναυλίες, προβολές, εργαστήρια. Αυτά για αρχή. Γιατί οι δύσκολοι καιροί πυροδοτούν φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού, ρατσισμού και μισαλλοδοξίας. «Ο δρόμος είναι ένας: επιστημονικά τεκμηριωμένη και νηφάλια προσέγγιση ιστορικών περιόδων και πολιτισμών, ενδυνάμωση της κριτικής ικανότητας των ανθρώπων», λέει ο ιστορικός Στάθης Γκότσης και υπεύθυνος των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΒΧΜ.
Πρώτα στην Ελλάδα
«Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: γιατί στο συγκεκριμένο μουσείο; Το Βυζάντιο όμως συνδέεται άρρηκτα με την ιστορική διαδρομή των Ρομά. «Οπως σημειώνουν οι μελετητές η πρώτη παρουσία πληθυσμών Ρομά σε ευρωπαϊκό έδαφος καταγράφεται στον ελλαδικό χώρο κατά την βυζαντινή περίοδο (14ο αιώνα, ίσως και νωρίτερα, τον 11ο αι.). Στον ίδιο, άλλωστε, γεωγραφικό χώρο και την ίδια περίοδο φαίνεται πως δημιουργούνται οι όροι Τσιγγάνοι και Γύφτοι, που έμελε να χρησιμοποιηθούν ευρύτερα στις ευρωπαϊκές γλώσσες ως προσδιοριστικό των πληθυσμών Ρομά. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία αποτέλεσε εκείνον τον οργανωμένο πολυεθνικό πολιτισμικό χώρο που συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση συλλογικής ταυτότητας για τους Ρομά πληθυσμούς που πέρασαν στην Ευρώπη. Και ταυτόχρονα τους έκανε περισσότερο ορατούς στους μη Ρομά, αντιμετωπίζοντάς τους ως μια διακριτή οντότητα».
Η επιλογή του Βυζαντινού Μουσείου να συμμετάσχει στο πρόγραμμα Roma Routes εντάσσεται στη γενικότερη ευαισθησία του να ανιχνεύει τρόπους που θα φέρουν στο μουσείο όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερα τις ομάδες κοινωνικού αποκλεισμού. Το είχε αποδείξει και στο παρελθόν με τα εκπαιδευτικά προγράμματα για ομάδες ΑμεΑ, μετανάστες, άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το μουσείο έχει σκοπό να προβάλει την ιστορία και τον πολιτισμό των Ρομά. αλλά και να τους δώσει τη δυνατότητα να μπουν σε χώρους που δεν πλησιάζουν. Και μάλιστα όχι μόνο ως επισκέπτες, αλλά και ως συνδιοργανωτές δράσεων. «Τσιγγάνοι στο Βυζαντινό Μουσείο. Ιστορικές διαδρομές και σημερινές αναζητήσεις» είναι το θέμα της ημερίδας που θα γίνει στις 8 Απριλίου και περιλαμβάνει από ομιλίες επιστημόνων μέχρι αφιέρωμα στον δεξιοτέχνη κλαρινίστα Γιάννη Βασιλόπουλο.
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα «Οι δρόμοι των Ρομά», στο οποίο συμμετέχουν το Συμβούλιο της Κομητείας του Surrey, το Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πολιτισμού των Γερμανών Σίντι και Ρομά, το Εθνογραφικό Μουσείο της Σλοβενίας και ο Οργανισμός Maramures της Ρουμανίας, προσφέρει την ευκαιρία για δράσεις με τους Eυρωπαίους εταίρους του προγράμματος.
Μια άλλη ανάγνωση
Το Βυζαντινό Μουσείο, πάντως, δεν θέλει μόνο να προσελκύσει μέλη της κοινότητας των Ελλήνων Ρομά, αλλά και να προσφέρει τη δυνατότητα στους υπόλοιπους επισκέπτες να γνωρίσουν πλευρές του πολιτισμού τους αλλά και της σημερινής τους πραγματικότητας. Eχει σημασία να υπερβούμε τις αποστάσεις. Για την ιστορική αυτογνωσία, όπως λέει ο κ. Γκότσης, αλλά και επειδή «θα βοηθήσει να ξεπεραστούν στερεότυπες αντιλήψεις για τους Ρομά και την καταγωγή τους, αλλά και στρεβλές αναγνώσεις του Βυζαντίου που εν πολλοίς συνεχίζει να αντιμετωπίζεται ως μονοσήμαντα “ελληνικό”».
*Η ημερίδα περιλαμβάνει ομιλίες των: Γιάννη Γεωργίου, Ιωάννας Αθανασοπούλου, Ιωάννη Μαυρομμάτη, Μάνου Αχαλινωτόπουλου, Παντελή Μπουκάλα, Μανόλη Ράντη, Γεωργίου Παπακωνσταντίνου κ.ά.
Κathimerini.gr
ΔΡΑΣΕΙΣ. Τι δουλειά έχουν οι Τσιγγάνοι στο Βυζαντινό Μουσείο; Θα το μάθουμε στις 8 Απριλίου που είναι η διεθνής ημέρα των Ρομά, αλλά και όλο το καλοκαίρι αφού οι δράσεις που ετοιμάζονται είναι πολλές και ποικίλες, προκειμένου να ξεπεραστούν άγνοιες και προκαταλήψεις χρόνων. Μια δύσκολη συνάντηση που περιλαμβάνει ημερίδα, εκθέσεις, συναυλίες, προβολές, εργαστήρια. Αυτά για αρχή. Γιατί οι δύσκολοι καιροί πυροδοτούν φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού, ρατσισμού και μισαλλοδοξίας. «Ο δρόμος είναι ένας: επιστημονικά τεκμηριωμένη και νηφάλια προσέγγιση ιστορικών περιόδων και πολιτισμών, ενδυνάμωση της κριτικής ικανότητας των ανθρώπων», λέει ο ιστορικός Στάθης Γκότσης και υπεύθυνος των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΒΧΜ.
Πρώτα στην Ελλάδα
«Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: γιατί στο συγκεκριμένο μουσείο; Το Βυζάντιο όμως συνδέεται άρρηκτα με την ιστορική διαδρομή των Ρομά. «Οπως σημειώνουν οι μελετητές η πρώτη παρουσία πληθυσμών Ρομά σε ευρωπαϊκό έδαφος καταγράφεται στον ελλαδικό χώρο κατά την βυζαντινή περίοδο (14ο αιώνα, ίσως και νωρίτερα, τον 11ο αι.). Στον ίδιο, άλλωστε, γεωγραφικό χώρο και την ίδια περίοδο φαίνεται πως δημιουργούνται οι όροι Τσιγγάνοι και Γύφτοι, που έμελε να χρησιμοποιηθούν ευρύτερα στις ευρωπαϊκές γλώσσες ως προσδιοριστικό των πληθυσμών Ρομά. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία αποτέλεσε εκείνον τον οργανωμένο πολυεθνικό πολιτισμικό χώρο που συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση συλλογικής ταυτότητας για τους Ρομά πληθυσμούς που πέρασαν στην Ευρώπη. Και ταυτόχρονα τους έκανε περισσότερο ορατούς στους μη Ρομά, αντιμετωπίζοντάς τους ως μια διακριτή οντότητα».
Η επιλογή του Βυζαντινού Μουσείου να συμμετάσχει στο πρόγραμμα Roma Routes εντάσσεται στη γενικότερη ευαισθησία του να ανιχνεύει τρόπους που θα φέρουν στο μουσείο όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερα τις ομάδες κοινωνικού αποκλεισμού. Το είχε αποδείξει και στο παρελθόν με τα εκπαιδευτικά προγράμματα για ομάδες ΑμεΑ, μετανάστες, άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το μουσείο έχει σκοπό να προβάλει την ιστορία και τον πολιτισμό των Ρομά. αλλά και να τους δώσει τη δυνατότητα να μπουν σε χώρους που δεν πλησιάζουν. Και μάλιστα όχι μόνο ως επισκέπτες, αλλά και ως συνδιοργανωτές δράσεων. «Τσιγγάνοι στο Βυζαντινό Μουσείο. Ιστορικές διαδρομές και σημερινές αναζητήσεις» είναι το θέμα της ημερίδας που θα γίνει στις 8 Απριλίου και περιλαμβάνει από ομιλίες επιστημόνων μέχρι αφιέρωμα στον δεξιοτέχνη κλαρινίστα Γιάννη Βασιλόπουλο.
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα «Οι δρόμοι των Ρομά», στο οποίο συμμετέχουν το Συμβούλιο της Κομητείας του Surrey, το Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πολιτισμού των Γερμανών Σίντι και Ρομά, το Εθνογραφικό Μουσείο της Σλοβενίας και ο Οργανισμός Maramures της Ρουμανίας, προσφέρει την ευκαιρία για δράσεις με τους Eυρωπαίους εταίρους του προγράμματος.
Μια άλλη ανάγνωση
Το Βυζαντινό Μουσείο, πάντως, δεν θέλει μόνο να προσελκύσει μέλη της κοινότητας των Ελλήνων Ρομά, αλλά και να προσφέρει τη δυνατότητα στους υπόλοιπους επισκέπτες να γνωρίσουν πλευρές του πολιτισμού τους αλλά και της σημερινής τους πραγματικότητας. Eχει σημασία να υπερβούμε τις αποστάσεις. Για την ιστορική αυτογνωσία, όπως λέει ο κ. Γκότσης, αλλά και επειδή «θα βοηθήσει να ξεπεραστούν στερεότυπες αντιλήψεις για τους Ρομά και την καταγωγή τους, αλλά και στρεβλές αναγνώσεις του Βυζαντίου που εν πολλοίς συνεχίζει να αντιμετωπίζεται ως μονοσήμαντα “ελληνικό”».
*Η ημερίδα περιλαμβάνει ομιλίες των: Γιάννη Γεωργίου, Ιωάννας Αθανασοπούλου, Ιωάννη Μαυρομμάτη, Μάνου Αχαλινωτόπουλου, Παντελή Μπουκάλα, Μανόλη Ράντη, Γεωργίου Παπακωνσταντίνου κ.ά.
Κathimerini.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου