«Εκκλησιαστική Αρχιτεκτονική: Παράδοση και σύγχρονη πραγματικότητα».

Ο αμφιλεγόμενης αισθητικής ναός της Αγίας Φωτεινής στη Μαντίνεια.

Ένα μείζον δυσαπάντητο, αν όχι αναπάντητο, πρακτικό αρχιτεκτονικό και βαθιά θεολογικό ερώτημα έθεσε η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, διοργανώνοντας το 2003 ημερίδα με θέμα: «Εκκλησιαστική Αρχιτεκτονική: Παράδοση και σύγχρονη πραγματικότητα».
Το ερώτημα τέθηκε ξανά κατά την προχθεσινή παρουσίαση των πρακτικών του συνεδρίου από τον Μητροπολίτη Περγάμου, Ιωάννη Ζηζιούλα, και τους αρχιτέκτονες Χαράλαμπο Μπούρα και Αλέξανδρο Τομπάζη. Ποιο δρόμο οφείλει να ακολουθήσει η σύγχρονη ναοδομία; Εκείνον της «παράδοσης» ή της «ανανέωσης»; Το ζήτημα δεν αφορά τη μειοψηφία σήμερα των ορθόδοξων πιστών, αλλά την στάση που πρέπει να κρατήσει η κοινωνία (τουλάχιστον) έναντι των αρχιτεκτονικών θησαυρών της. Γιατί όπως ειπώθηκε, πολύ συχνά οι δαπανηρές αναστηλώσεις ναών (ακόμα και στο Άγιον Όρος) καταστρέφουν τις Εκκλησίες που αποκαθιστούν.
«Το πρόβλημα είναι ευρύτερα πολιτισμικό και θεολογικό», υποστήριξε ο Μητροπολίτης Περγάμου. «Σε μια εποχή σύγχυσης για τα κριτήρια της σύγχρονης ναοδομίας το θέμα της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής είναι ένα από τα πιο κρίσιμα που αντιμετωπίζει σήμερα η ορθόδοξη Εκκλησία. Κανείς από τους σύγχρονους αρχιτέκτονες δεν γνωρίζει τι είναι ένας ορθόδοξος ναός. Για να έχουμε σύγχρονη εκκλησιαστική αρχιτεκτονική πρέπει να ξαναβρούμε τη βυζαντινή θεολογία που τη γέννησε», συμπλήρωσε.
Όπως ανέφερε ο Μητροπολίτης Περγάμου απουσιάζει ο πολιτιστικός περίγυρος που θα δώσει μια λύση στο πρόβλημα. «Η σύγχρονη εκκλησιαστική αρχιτεκτονική δεν έχει καμία σχέση με την Εκκλησία και η “παραδοσιακή” δεν έχει καμία σχέση με το παρόν. Δυστυχώς είναι αθεολόγητη η σύγχρονη αρχιτεκτονική και η σύγχρονη Εκκλησία», συμπλήρωσε ο μητροπολίτης. Ο αρχιτέκτονας Χαράλαμπος Μπούρας υπογράμμισε ότι το ζήτημα είναι να αντιληφθούμε ποιες είναι οι πραγματικές μας ανάγκες, ενώ στηλίτευσε την τάση κατασκευής τεράστιων (εκτός κλίμακας) ναών για λόγους εντυπώσεων που μένουν άδειοι. «Το ζήτημα είναι να καταλάβουμε τι είναι αυτό που μας παραδίδεται. Δεν παραδίδεται ούτε η βυζαντινή ούτε η μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική, αλλά ο 18ος αιώνας, δηλαδή η Βασιλική. Πρέπει να επιστρέψουμε στην πηγή, δηλαδή στην παλαιοχριστιανική Βασιλική, για να βρούμε έναν δρόμο».
Πηγή: Σπ. Γιανναράς, Καθημερινή