ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΑΜΩΝΑ
ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
ΚΛΙΚ ΣΤΟΝ ΤΙΤΛΟ ΒΙΝΤΕΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ERT
Το Κάστρο του Πλαταμώνα κτισμένο σε φυσική οχυρωμένη θέση προκειμένου όπου ελέγχει τις οδικές αρτηρίες. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά των μεσαιωνικών κάστρων, αποτελεί έναν συνδυασμό βυζαντινής και δυτικής οχυρωματικής.
Είναι κάστρο-πόλη της μεταβυζαντινής περιόδου (10ος αιώνας μ.Χ.) Κτισμένο στις νοτιοανατολικές υπώρειες του Ολύμπου. Βρίσκεται στο δρόμο που συνδέει τη Μακεδονία με τη Θεσσαλία, περνώντας από τα Τέμπη.
Στη θέση αυτή τοποθετείται από αρχαίες πηγές και τα νεώτερα ανασκαφικά ευρήματα η αρχαία πόλη Ηράκλειον, "Πρώτη πόλις Μακεδονίαν Ηράκλειον" γράφει ο Σκύλας το 360 π. Χ., η οποία συνεχίζεται να υφίσταται μέχρι τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους. 
Το Κάστρο κτίστηκε από Λομβαρδούς Σταυροφόρους το 1204 . Σ' αυτό συναντάμε τα 3 βασικά χαρακτηριστικά των μεσαιωνικών φρουρίων: τον πρώτο περίβολο, το δεύτερο περίβολο που αποτελεί και την ακρόπολη και τον κεντρικό πύργο. Ο εξωτερικός τοίχος του κάστρου έχει σχήμα πολυγωνικό.
Ενισχύεται από τρεις περίβολους και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Ο εξωτερικός περίβολος είναι ερύχωρος και η είσοδός του βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά. Στην ίδια πλευρά διακρίνεται και ερειπωμένο προτείχισμα. 
Τό ύψος των τειχών φτάνει δεξιά από την είσοδο τα 9,5μ. και αριστερά τα 7,5μ., ενώ το πάχος κυμαίνεται μεταξύ 1,2 και 2μ. Στην βορειανατολική πλευρά υψώνεται ο μεγαλοπρεπής κεντρικό πύργος του αμυντικού συγκροτήματος με σχήμα οκταγωνικό, ύψος 16μ. και πάχος 2μ. του οποίου η είσοδος βρισκόταν, για λόγους ασφαλείας, σε ύψος 2μ από την επιφάνεια του εδάφους. Πάνω από τις δύο πύλες υπήρχε επιλπέον πύργος, σήμερα κατεστραμένος. Η είσοδες του βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά. Στην ίδια πλευρά διακρίνεται και ερειπωμένο προτείχισμα. Στο χώρο του κάστρου διατηρείται ακόμα η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η μόνη από τις πέντε που υπήρχαν εκεί και η οποία είχε γίνει τζαμί στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. 
Μετά την κατάληψή του από τους Βυζαντινούς, το 14ο αιώνα το κατέλαβαν οι Τούρκοι. Το 1770 καταλήφθηκε για μικρό χρονικό διάστημα από τους Έλληνες, όπως και το 1825 και 1878. Βομβαρδίστηκε από τον πλοίαρχο Σαχτούρη το 1897 και από τότε εγκαταλείφθηκε από τους Τούρκους. Στις 15-16 Απριλίου 1941 στην περιοχή του Πλαταμώνα συγκρούστηκε ένα νεοζηλανδικό τάγμα με γερμανικά τμήματα και η μάχη έληξε με υποχώρηση των Νεοζηλανδών.
Με την είσοδο των Φράγκων στην Ελλάδα, η Πιερία παραχωρήθηκε (ως τμήμα του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης) στο Βονιφάτιο το Μομφερατικό, ο οποίος έφυγε προς τη Νότια Ελλάδα, το 1204. Τα κάστρα του Κίτρους και του Πλαταμώνα παραχωρήθηκαν σε ανθρώπους του. Το κάστρο του Κίτρους πήρε ο Βίριχ φον Ντάουν και ο Ρολάντο Πίκε πήρε τον Πλαταμώνα. Τα δύο κάστρα επισκευάστηκαν πρόχειρα και ο Πλαταμώνας χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή ανεπιθυμήτων Φράγκων, οι οποίοι είχαν πιαστεί αιχμάλωτοι στη μάχη της Πελαγονίας (1259).
Επίσης, ιδρύθηκαν λατινικές εκκλησίες στον Πλαταμώνα και στο Κίτρος, με καθολικό επίσκοπο (στο Κίτρος η καθολική επισκοπή θα διαρκέσει μέχρι την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Τούρκους, στα τέλη του 14ου αιώνα). Σχετική αναφορά υπάρχει στο Χρονικό του Μορέως. Το 1209 οι νέοι άρχοντες των δύο πόλεων συναντήθηκαν στο Ρεβέ. Το 1220-24 το Κάστρο του Πλαταμώνα κυριεύτηκε από τον Θεόδωρο Α΄ Κομνηνό το Δούκα και διαλύθηκε το Φραγκικό Βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Το κάστρο στη συνέχεια καταλήφθηκε από το Θεόδωρο και πέρασε υπό τον έλεγχο του αδερφού του, Μανουήλ Κομνηνού Δούκα. Στη συνέχεια προσαρτήθηκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου από το Μιχαήλ και χρησιμοποιήθηκε για τον εγκλεισμό των Φράγκων.
Ο Πλαταμώνας θα ξαναχρησιμοποιηθεί ως φυλακή για τους Επαναστάτες Ζηλωτές, το 1345, οι οποίοι ηττήθηκαν από τον Απόκαυκο.
Το ότι το Κάστρο δεν καταστράφηκε από τους Τούρκους φαίνεται να οφείλεται στη στρατηγική σημασία του. Οι Τούρκοι κατέλαβαν το κάστρο για πρώτη φορά γύρω στο 1385, σύντομα όμως περιήλθε πάλι στην ενετική κατοχή. Στα 1425 οι πολιορκημένοι στο κάστρο του Πλαταμώνα οι Τούρκοι αντιστάθηκαν σθεναρά στους Ενετούς, χρησιμοποιώντας μάλιστα μεγάλες ποσότητες πίσσας. Όμως εκείνοι περνώντας την πρώτη πόρτα της εισόδου όρμησαν στον δεύτερο περίβολο, άναψαν φωτιά και έκαψαν όλους τους διαδρόμους με τους προμαχώνες. Έτσι πάνω από 100 Τούρκοι κάηκαν ζωντανοί μέσα στο κάστρο. Μετά το 1427 οι Ενετοί έχασαν και πάλι τον έλεγχο του Κάστρου του Πλαταμώνα, όταν οι Τούρκοι εδραίωσαν την κυριαρχία τους.
Το Κάστρο περιγράφεται σε ημερολόγιο του Ενετού λοχαγού Ατζολιέλο, ο οποίος είχε πιαστεί αιχμάλωτος από τους Τούρκους έπειτα από ναυμαχία μεταξύ Ενετών και Τούρκων, το 1470.
Ο Ατζολιέλο γράφει ότι στις 9 Αυγούστου (1470) ο Σουλτάνος διανυκτέρευσε κοντά σε ένα Κάστρο, καλουμένου Πλαταμώνα (Platimonia), από το οποίο αντικρίζει κανείς τον κόλπο και την πόλη της Θεσσαλονίκης। Στα τέλη 18ου αιώνα ο Πλαταμώνας ήταν αρματολίκι, με επικεφαλής τον Τσακνάκη, ενώ διοικητής διετέλεσε και ο Γεωργάκης Ολύμπιος.
Αναστηλωτικές σωστικές εργασίες έγιναν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία κατά τα έτη 1968-1973। Ανασκαφές στο εσωτερικό του Κάστρου άρχισαν το 1989, ενώ συστηματικές εργασίες αναστηλώσεις των πύργων, καθώς και διαμόρφωσης στο εσωτερικό του Κάστρου άρχισαν το 1990 και συνεχίζονται.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.www.el.wikipedia.org
2.Αράπογλου Μ, κ.λπ.,Οι Θησαυροί της Ελλάδας Κάστρα,εκδ. Τα Νέα,Αθήνα 2007.
3.Lock P, Οι Φράγκοι στο Αιγαίο 1204-1500,εκδ. Ενάλιος,Αθήνα 1998.
ΚΛΙΚ ΣΤΟΝ ΤΙΤΛΟ ΒΙΝΤΕΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ERT
Το Κάστρο του Πλαταμώνα κτισμένο σε φυσική οχυρωμένη θέση προκειμένου όπου ελέγχει τις οδικές αρτηρίες. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά των μεσαιωνικών κάστρων, αποτελεί έναν συνδυασμό βυζαντινής και δυτικής οχυρωματικής.
Είναι κάστρο-πόλη της μεταβυζαντινής περιόδου (10ος αιώνας μ.Χ.) Κτισμένο στις νοτιοανατολικές υπώρειες του Ολύμπου. Βρίσκεται στο δρόμο που συνδέει τη Μακεδονία με τη Θεσσαλία, περνώντας από τα Τέμπη. Στη θέση αυτή τοποθετείται από αρχαίες πηγές και τα νεώτερα ανασκαφικά ευρήματα η αρχαία πόλη Ηράκλειον, "Πρώτη πόλις Μακεδονίαν Ηράκλειον" γράφει ο Σκύλας το 360 π. Χ., η οποία συνεχίζεται να υφίσταται μέχρι τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Το Κάστρο κτίστηκε από Λομβαρδούς Σταυροφόρους το 1204 . Σ' αυτό συναντάμε τα 3 βασικά χαρακτηριστικά των μεσαιωνικών φρουρίων: τον πρώτο περίβολο, το δεύτερο περίβολο που αποτελεί και την ακρόπολη και τον κεντρικό πύργο. Ο εξωτερικός τοίχος του κάστρου έχει σχήμα πολυγωνικό.
Ενισχύεται από τρεις περίβολους και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Ο εξωτερικός περίβολος είναι ερύχωρος και η είσοδός του βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά. Στην ίδια πλευρά διακρίνεται και ερειπωμένο προτείχισμα. Τό ύψος των τειχών φτάνει δεξιά από την είσοδο τα 9,5μ. και αριστερά τα 7,5μ., ενώ το πάχος κυμαίνεται μεταξύ 1,2 και 2μ. Στην βορειανατολική πλευρά υψώνεται ο μεγαλοπρεπής κεντρικό πύργος του αμυντικού συγκροτήματος με σχήμα οκταγωνικό, ύψος 16μ. και πάχος 2μ. του οποίου η είσοδος βρισκόταν, για λόγους ασφαλείας, σε ύψος 2μ από την επιφάνεια του εδάφους. Πάνω από τις δύο πύλες υπήρχε επιλπέον πύργος, σήμερα κατεστραμένος. Η είσοδες του βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά. Στην ίδια πλευρά διακρίνεται και ερειπωμένο προτείχισμα. Στο χώρο του κάστρου διατηρείται ακόμα η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η μόνη από τις πέντε που υπήρχαν εκεί και η οποία είχε γίνει τζαμί στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Μετά την κατάληψή του από τους Βυζαντινούς, το 14ο αιώνα το κατέλαβαν οι Τούρκοι. Το 1770 καταλήφθηκε για μικρό χρονικό διάστημα από τους Έλληνες, όπως και το 1825 και 1878. Βομβαρδίστηκε από τον πλοίαρχο Σαχτούρη το 1897 και από τότε εγκαταλείφθηκε από τους Τούρκους. Στις 15-16 Απριλίου 1941 στην περιοχή του Πλαταμώνα συγκρούστηκε ένα νεοζηλανδικό τάγμα με γερμανικά τμήματα και η μάχη έληξε με υποχώρηση των Νεοζηλανδών.
Με την είσοδο των Φράγκων στην Ελλάδα, η Πιερία παραχωρήθηκε (ως τμήμα του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης) στο Βονιφάτιο το Μομφερατικό, ο οποίος έφυγε προς τη Νότια Ελλάδα, το 1204. Τα κάστρα του Κίτρους και του Πλαταμώνα παραχωρήθηκαν σε ανθρώπους του. Το κάστρο του Κίτρους πήρε ο Βίριχ φον Ντάουν και ο Ρολάντο Πίκε πήρε τον Πλαταμώνα. Τα δύο κάστρα επισκευάστηκαν πρόχειρα και ο Πλαταμώνας χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή ανεπιθυμήτων Φράγκων, οι οποίοι είχαν πιαστεί αιχμάλωτοι στη μάχη της Πελαγονίας (1259).
Επίσης, ιδρύθηκαν λατινικές εκκλησίες στον Πλαταμώνα και στο Κίτρος, με καθολικό επίσκοπο (στο Κίτρος η καθολική επισκοπή θα διαρκέσει μέχρι την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Τούρκους, στα τέλη του 14ου αιώνα). Σχετική αναφορά υπάρχει στο Χρονικό του Μορέως. Το 1209 οι νέοι άρχοντες των δύο πόλεων συναντήθηκαν στο Ρεβέ. Το 1220-24 το Κάστρο του Πλαταμώνα κυριεύτηκε από τον Θεόδωρο Α΄ Κομνηνό το Δούκα και διαλύθηκε το Φραγκικό Βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Το κάστρο στη συνέχεια καταλήφθηκε από το Θεόδωρο και πέρασε υπό τον έλεγχο του αδερφού του, Μανουήλ Κομνηνού Δούκα. Στη συνέχεια προσαρτήθηκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου από το Μιχαήλ και χρησιμοποιήθηκε για τον εγκλεισμό των Φράγκων.
Ο Πλαταμώνας θα ξαναχρησιμοποιηθεί ως φυλακή για τους Επαναστάτες Ζηλωτές, το 1345, οι οποίοι ηττήθηκαν από τον Απόκαυκο.
Το ότι το Κάστρο δεν καταστράφηκε από τους Τούρκους φαίνεται να οφείλεται στη στρατηγική σημασία του. Οι Τούρκοι κατέλαβαν το κάστρο για πρώτη φορά γύρω στο 1385, σύντομα όμως περιήλθε πάλι στην ενετική κατοχή. Στα 1425 οι πολιορκημένοι στο κάστρο του Πλαταμώνα οι Τούρκοι αντιστάθηκαν σθεναρά στους Ενετούς, χρησιμοποιώντας μάλιστα μεγάλες ποσότητες πίσσας. Όμως εκείνοι περνώντας την πρώτη πόρτα της εισόδου όρμησαν στον δεύτερο περίβολο, άναψαν φωτιά και έκαψαν όλους τους διαδρόμους με τους προμαχώνες. Έτσι πάνω από 100 Τούρκοι κάηκαν ζωντανοί μέσα στο κάστρο. Μετά το 1427 οι Ενετοί έχασαν και πάλι τον έλεγχο του Κάστρου του Πλαταμώνα, όταν οι Τούρκοι εδραίωσαν την κυριαρχία τους.
Το Κάστρο περιγράφεται σε ημερολόγιο του Ενετού λοχαγού Ατζολιέλο, ο οποίος είχε πιαστεί αιχμάλωτος από τους Τούρκους έπειτα από ναυμαχία μεταξύ Ενετών και Τούρκων, το 1470.
Ο Ατζολιέλο γράφει ότι στις 9 Αυγούστου (1470) ο Σουλτάνος διανυκτέρευσε κοντά σε ένα Κάστρο, καλουμένου Πλαταμώνα (Platimonia), από το οποίο αντικρίζει κανείς τον κόλπο και την πόλη της Θεσσαλονίκης। Στα τέλη 18ου αιώνα ο Πλαταμώνας ήταν αρματολίκι, με επικεφαλής τον Τσακνάκη, ενώ διοικητής διετέλεσε και ο Γεωργάκης Ολύμπιος.
Αναστηλωτικές σωστικές εργασίες έγιναν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία κατά τα έτη 1968-1973। Ανασκαφές στο εσωτερικό του Κάστρου άρχισαν το 1989, ενώ συστηματικές εργασίες αναστηλώσεις των πύργων, καθώς και διαμόρφωσης στο εσωτερικό του Κάστρου άρχισαν το 1990 και συνεχίζονται.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.www.el.wikipedia.org
2.Αράπογλου Μ, κ.λπ.,Οι Θησαυροί της Ελλάδας Κάστρα,εκδ. Τα Νέα,Αθήνα 2007.
3.Lock P, Οι Φράγκοι στο Αιγαίο 1204-1500,εκδ. Ενάλιος,Αθήνα 1998.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου