Aρχαιολογικό μουσείο της Ελεύθερνας

Ο καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης κατά την διάρκεια ανασκαφής στην αρχαία Ελεύθερνα.
Σαν να αναδύεται από τη γη, με τα βράχια γύρω του και την τοπική χλωρίδα να το περιβάλλουν, θα είναι το αρχαιολογικό μουσείο της Ελεύθερνας στην Κρήτη, το οποίο θα ανεγερθεί προκειμένου να εκτεθούν αλλά και να φυλαχθούν γενικότερα ορισμένα από τα χιλιάδες εντυπωσιακά ευρήματα που έχουν έρθει στο φως από τις ανασκαφές των τελευταίων ετών. Περί τα 1500 αντικείμενα μεταξύ των οποίων τα κτερίσματα των τάφων της Νεκρόπολης της Ορθής Πέτρας (χρυσά κοσμήματα ή από σπάνια υλικά, όπως αμέθυστος, φαγεντιανή, κορνεόλη, κεχριμπάρι, ορεία κρύσταλλος, ήλεκτρον, αιγυπτιακό μπλε, επίσης τελετουργικά αντικείμενα, ομφαλωτές γυάλινες φιάλες, σφραγιδόλιθοι, σκαραβαίοι, χάλκινα αγγεία, όπλα, κεραμική κ. ά.) θα εκτεθούν στο συνολικού εμβαδού 1.632 τ.μ.κτίριο (900 τ.μ. για το αίθριο και τον όροφο και 730 τ.μ. για τον ημιόροφο και το υπόγειο). Επιπλέον άλλα 4000 περίπου ευρήματα θα εκτίθενται σε ειδικούς αποθηκευτικούς χώρους του μουσείου.
Η θέση του κτιρίου έχει ορισθεί στην ανατολική παρειά λόφου που βρίσκεται ΝΔ του αρχαιολογικού χώρου _ χωρίς να υπάρχει οπτική επαφή μεταξύ τους_ σε έκταση 5,5 στρεμμάτων απέναντι από τον Ψηλορείτη και δίπλα στην επαρχιακή οδό Ελεύθερνας –Αρχαίας Ελεύθερνας Μυλοποτάμου Κρήτης. Το Συμβούλιο Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού έδωσε την έγκρισή του, έτσι απομένει πλέον η ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ προκειμένου να αρχίσει η υλοποίησή του.
Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική μελέτη τον όροφο (πλην του αιθρίου) θα καταλαμβάνουν τρεις μεγάλοι χώροι εκθέσεων: ανατολικά, κεντρικά και δυτικά. «Πρόκειται για μία σημειολογική χωροθέτηση», όπως είπε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Νίκος Σταμπολίδης, ο οποίος διενεργεί την ανασκαφή στην αρχαία Ελεύθερνα «καθώς ο δημόσιος και ιδιωτικός πυρήνας της πόλης βρισκόταν κυρίως στα ανατολικά, στην ακρόπολη το θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο, και στα δυτικά οι νεκροπόλεις». Αντίστοιχα λοιπόν η πρώτη εκθεσιακή ενότητα θα περιλαμβάνει αρχαιότητες από το δημόσιο και ιδιωτικό βίο μέσα από τη διαχρονική ζωή της αρχαίας πόλης, η δεύτερη τις λατρείες και τα ιερά και η τρίτη τα ταφικά έθιμα και τις νεκροπόλεις.
Μαζί με την χωριστή αίθουσα προβολών και τον χώρο εισόδου με τις οθόνες αφής (οι ημιυπαίθριοι χώροι του αιθρίου θα δέχονται επίσης λίθινες αρχαιότητες) ο ωφέλιμος χώρος εκθέσεων καταλαμβάνει περίπου το 80% του εμβαδού του ορόφου. Στο μουσείο θα υπάρχει επίσης Κέντρο Μελέτης (βιβλιοθήκη, γραφεία) καθώς και οι απαραίτητες υποδομές για τη λειτουργία του. «Καθώς οι ανασκαφές θα συνεχίζονται, έχει προβλεφθεί χώρος για τις επόμενες δύο δεκαετίες», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Σταμπολίδης.
«Η έκθεση θα αναπτύσσεται με σπονδυλωτό τρόπο, που θα επιτρέπει την αντικατάσταση των αντικειμένων ανά τακτά χρονικά διαστήματα (3 – 5 έτη), ώστε το μουσείο να ανανεώνεται διαρκώς με τα νέα ευρήματα που προκύπτουν από τις ανασκαφές ή να δημιουργούνται ενότητες περιοδικών εκθέσεων», πρόσθεσε εξάλλου ο ανασκαφέας επισημαίνοντας επίσης, ότι το μουσείο θα είναι ανοικτό σε δανεισμούς για εκθέσεις άλλων μουσείων, για μελέτη κλπ.
Στην αρχαία Ελεύθερνα που βρίσκεται σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από το Ρέθυμνο έχει αποκαλυφθεί από τους αρχαιολόγους αδιάλειπτη ανθρώπινη κατοίκηση από τον 8ο π.Χ. αιώνα ως και τα βυζαντινά και μεσαιωνικά χρόνια. Σημαντικότερη ανασκαφή είναι αυτή που διεξάγεται στην νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, όχι μόνον γιατί έχει φέρει στο φως μοναδικά ευρήματα αλλά γιατί έχει δώσει σημαντικότατες πληροφορίες στους επιστήμονες για τη ζωή σ΄ αυτή την πόλη και γενικότερα στην Κρήτη κατά την Αρχαϊκή περίοδο. Ο λόγος αυτός είναι, που ένα ανασκαμμένο τμήμα της νεκρόπολης έχει καλυφθεί σήμερα με στέγαστρο, το οποίο προστατεύει τις αρχαιότητες αλλά και διευκολύνει τους επισκέπτες για την γνωριμία με το χώρο.


Πηγή: Το Βήμα, Μ. Θερμού,