ΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η ιστορία του κόσµου σε 100 αντικείµενα
Από τα εκθέµατα του Βρετανικού Μουσείου
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ Ν.Ε. ΙΕΡΕΙ∆ΗΣ

Την ιστορία του κόσµου µέσα από 100 αντικείµενα διηγείται στο βιβλίο του ο Νιλ ΜΑΚΓΚΡΈΓΚορ, ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου. Ο βρετανός επιστήµονας ουσιαστικάµετέφερε στο χαρτί την οµότιτλη επιτυχηµένησειρά ραδιοφωνικών εκποµπών του – «Η Ιστορία του Κόσµου σε 100 Αντικείµενα» – στο BBC. Μια ευρηµατική διήγηση που περνά από τον Παρθενώνα, γλυπτό σε ασβεστίτη 11.000 ετών και φτάνει στον συνδετήρα και την πιστωτική κάρτα.

Προκαλεί και πάλι αίσθηση. Ο γνωστός πολέµιος της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου Νιλ ΜΑΚΓΚΡΈΓΚΟΡ, συγκέντρωσε την «Ιστορία του Κόσµου σε 100 Αντικείµενα». Εκανε δηλαδή την επιτυχηµένη σειρά ραδιοφωνικών εκποµπών του στο Radio 4 του BBC βιβλίο µε τον ίδιο τίτλο.

Ανάµεσα στα αντικείµενα συµπεριλαµβάνονται µία από τις µετόπες του Παρθενώνα που απεικονίζει πάλη Κενταύρου µε Λαπίθη, νόµισµα µε το κεφάλι του Μεγάλου Αλέξανδρου, η Στήλη της Ροζέττας, χρυσό νόµισµα του Κροίσου, ινδικό χρυσό νόµισµα του Κουµαραγκούπτα, χαβανέζικο κράνος µε φτερά, ξύλινη ασπίδα ιθαγενών της Αυστραλίας, σετ τσαγιού της βικτωριανής εποχής, τραπεζογραµµάτιο της εποχής Μινγκ, αυτόµατο ρολόι µε τη µορφή γαλέρας, µια πιστωτική κάρτα και ένας λαµπτήρας ηλιακής ενέργειας.

Ολα τα αντικείµενα αποτελούν εκθέµατα των συλλογών του Βρετανικού Μουσείου και µε αφορµή την έκδοση αυτή ο διευθυντής του, ο 64χρονος ΜακΓκρέγκορ από τη Γλασκώβη, επαναλαµβάνει – στον «Independent» – τη θέση του ότι το Μουσείο είναι το πλέον κατάλληλο µέρος για να εκτίθενται ευρήµατα που συνελέγησαν από τις διάφορες αποικίες της Βρετανίας στο πέρασµα των καιρών και ότι, µε απλά λόγια, είναι ένα σταυροδρόµι πολιτισµών. «∆εν υπάρχει άλλο κτίριο στον κόσµο, όπου µπορείτε να δείτε το σύνολο του παγκόσµιου πολιτισµού µε τον τρόπο που παρουσιάζεται εδώ», υποστηρίζει.

Η χάλκινη κεφαλή ηγεµόνα του 15ου αιώνα που ήρθε από τη Νιγηρία στο Λονδίνο το 1939 (σ.σ.: από τα πλέον διάσηµα αντικείµενα των εθνολογικών συλλογών του Βρετανικού Μουσείου), για παράδειγµα, συνέβαλε στην αλλαγή σκέψης στην Ευρώπη. «Η κατανόηση ότι η χάλκινη κεφαλή αυτής της ποιότητας είναι σύγχρονη του Ντονατέλο άλλαξε την αντίληψη της Ευρώπης για την Αφρική.

Κατέρριψε τις ρατσιστικές αντιλήψεις που είχαν καλλιεργηθεί στις αποικίες. Νοµίζω πως είναι πολύ σηµαντικό γιατί θυµίζει στους Ευρωπαίους τον µακραίωνο πολιτισµό της Αφρικής. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να το πετυχαίνεις αυτό, έχοντας αντικείµενα από τους διάφορους πολιτισµούς εδώ στο µουσείο».
Το νόµισµα κόπηκε από τον Λυσίµαχο, στρατηγό του µακεδόνα στρατηλάτη. Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, ο Λυσίµαχος κυβέρνησε µέρος της αυτοκρατορίας του πουεκτεινόταν στη Βουλγαρία, στη Βόρεια Ελλάδα και στη Θράκη.

Χρησιµοποίησε το πορτρέτοτου Αλεξάνδρου στα νοµίσµατα γιανα υπογραµµίσει τηδική θέση του ως διαδόχουτου. Εδώ απεικονίζεται κερασφόρος. Απεικονιζόταν έτσι ειδικά σε Αίγυπτο, Ινδία και Περσία, όπου οι ηγεµόνες λατρεύονταν ως θεοί. Σε νοµίσµατα του ελληνικού χώρου δεν απαντάται ως κερασφόρος. Στην άλλη όψη του νοµίσµατος απεικονίζεται η θεά Αθηνά.

Χειροπέλεκυς Olduvai
Εργαλείο της κατώτερης παλαιολιθικής περιόδου. Πιθανότατα κατασκευάστηκε πριν από ενάµισι εκατοµµύριο χρόνια. Θεωρείται η πρώτη µεγάλη εφεύρεση. Χρησιµοποιούνταν µέχρι και πριν από περίπου 500.000 χρόνια και εκτιµάται ότι η κατασκευή και η χρήση του είχε εξαπλωθεί σε όλη την Αφρική, τη Νότια Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. Ειδικά στη Γηραιά Ηπειρο χρησιµοποιούνταν έως πριν από 40.000 χρόνια. Χειροπελέκεις έχουν βρεθεί στην Απω Ανατολή και την Κορέα σε πρόσφατες ανασκαφές. ∆εν υπάρχει άλλο εργαλείο το οποίο να έχει χρησιµοποιηθεί για τόσο µεγάλο χρονικό διάστηµα και σε τόσο µεγάλο γεωγραφικό εύρος. Το σχήµα του συνήθως παρέπεµπε σε δάκρυ ή σε αχλάδι, δεν αποκλείεται όµως ο δηµιουργός του να το είχε εµπνευστεί από το περίγραµµα του ανθρώπινου χεριού. Ηταν ιδιαιτέρως αιχµηρό εργαλείο και απαιτούσε επιδεξιότητα στη χρήση του. Το χρησιµοποιούσαν σε καθηµερινές εργασίες, συµπεριλαµβανοµένων όλων των πτυχών της εκδοράς και του τεµαχισµού ενός ζώου ή για την επεξεργασία άλλων υλικών όπως το ξύλο.

Πάλη µεταξύ Κενταύρου και Λαπίθη

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν στο σύνολότους την ύψιστη µορφή της κλασικής τέχνης. Ενδεικτικάο Νιλ ΜΑΚΓΚΡΈΓκορ διάλεξε τηναναπαράσταση πάλης Κενταύρου και Λαπίθη από τιςµετόπεςτης νότιας πλευράς του Παρθενώνα. Στην ελληνική µυθολογία οι Λαπίθες αναφέρονται ως µυθολογικά όντα ίδιας καταγωγής µε τους Κενταύρους, από τους οποίους και διαχωρίσθηκαν µεταγενέστερα από τους ποιητές αποδίδοντάςτους ανθρώπινη µορφή και παρουσία ως αρχαίου πραγµατικού λαού, πολεµικού και ανδρειωµένου που αφού έδιωξαν τους Περραιβούς από τη Θεσσαλία εγκαταστάθηκαν στην πεδιάδα κοντά στις όχθες του Πηνειού. Οι Λαπίθες συµβολίζουν τοανθρώπινο και το λογικό εν αντιθέσει µε τους Κενταύρουςπου ζούσαν στο Πήλιο– ως ιδιοσυγκρασίες φαίνεται πωςδεν ήταν αρκετά ισορροπηµένοι – και ίσως αντιπροσώπευαν τιςεισβολές των αρνητικών όψεων της φύσης στον κόσµο της δικαιοδοσίας των Ελλήνων. Κατά τη µυθολογία κατέβηκαν στην πεδιάδα, επιτέθηκαν στους Λαπίθες κατά τη διάρκεια της γαµήλιας τελετής του Πειρίθου και της Ιπποδάµειας, βιάζοντας και λεηλατώντας. Η αναπαράσταση της µάχης αυτής ουσιαστικά συµβολίζει τηναντιπαλότητα του λογικού µε το παράλογο.

Η Στήλη της Ροζέττας
Η Στήλη της Ροζέττας είναι µια πέτρινη πλάκα από γρανοδιορίτη, συχνά αναφέρεται λανθασµένα από βασάλτη ή γρανίτη, που προέρχεται από τον ναό του ΠτολεµαίουΕ’ του Επιφανούς.

Χρονολογείται στον 2ο αιώνα π.Χ. καιφέρει εγχάρακτη µια επιγραφή σε δύο γλώσσες (αιγυπτιακή και ελληνική)και τρία συστήµαταγραφής (ιερογλυφικά, δηµώδη αιγυπτιακή, ελληνική). Το ελληνικό µέρος τηςστήλης αρχίζει ως εξής:

«Βασιλεύοντος του νέου καιπαραλαβόντος την βασιλείαν παρά του πατρός... ». Το όνοµά της προέρχεται από την πόλη Rachid (που εκγαλλίσθηκε ως Rosette) της Κάτω Αιγύπτου, στο βορειοδυτικό τµήµα του ∆έλτα τουΝείλου. Ο γάλλος µελετητής Ζαν-Φρανσουά Σαµπολιόν (1790-1832), από τους πιο διακεκριµένους γλωσσολόγους της εποχής, κατάφερε, µε βάση ταονόµατα των βασιλέων Πτολεµαίου και Αρσινόης που αναφέρονται να βρει το κλειδί για να αποκρυπτογραφήσει τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Αυτή η ανεκτίµητης αξίας ανακάλυψη ήταν καθοριστική για την εξέλιξη της αιγυπτιολογίας.

Η µούµια του Hornedjitef
Η µούµια του Hornedjitef βρισκόταν σε σαρκοφάγο µέσα σε άλλη µεγαλύτερη ανθρωπόµορφη σαρκοφάγο.Υπήρξε ιερέας του ναού του Αµµωνος, κατά τη βασιλεία του Πτολεµαίου Γ’ (246- 222 π.Χ.). Εζησε δηλαδή τουλάχιστον 1.000 χρόνια µετά τον Τουταγχαµόν και τον Ραµσή τον Μεγαλοπρεπή, σε µια περίοδο κατά την οποία η Αίγυπτος διοικούνταν από έλληνες βασιλείς. Ερευνητές που εξέτασαν µε ακτίνες Χ τη µούµια διαπίστωσαν πως έπασχε από αρθρίτιδα και οστεοπόρωση, γεγονός που υποδηλώνει ότι ήταν ώριµος άνδρας όταν πέθανε. Οι ταριχευτές είχαν αφαιρέσει τους πνεύµονες, το συκώτι, το στοµάχι και τα έντερα και τα είχαν τοποθετήσει σεειδικά αγγεία.

Χρυσό νόµισµα του Κροίσου

Σύµφωνα µε τον Ηρόδοτο τα πρώτα χρυσά νοµίσµατα στην ιστορία εκδόθηκαν από το Λύδο βασιλιά Κροίσο, γύρω στο 650 - 600 π.Χ. Σύµφωνα µε έναν µύθο, ο ∆ίας τιµώρησε την Ηρα και την έδεσε µε µια χρυσή αλυσίδα µεταξύ ουρανού και γης. Η Ηρα έσπασε τη χρυσή αλυσίδα και απελευθερώθηκε.

Λέγεται ότι όλος ο χρυσός προέρχεται από τα κοµµάτια αυτής της χρυσής αλυσίδας.

Λίθινο εργαλείο κοπής από το φαράγγι Olduvai
Φτιάχτηκε πριν από δύο εκατοµµύρια χρόνια, στο φαράγγι Olduvai, στο οροπέδιο Σερενγκέτι της Βόρειας Τανζανίας. Χρονολογήθηκε σε 1,8 εκατ. χρόνια. Χρησιµοποιώντας µια άλλη σκληρή πέτρα σαν σφυρί, ο κατασκευαστής έχει λαξεύσει αυτή την πέτρα από βασάλτη (ηφαιστειακή λάβα) και απο τις δύο πλευρές ώστε να σχηµατίσουν µια αιχµηρή άκρη. Με αυτό θα µπορούσε να κόψει κλαδιά από δέντρα, ή κοµµάτι κρέας από µεγάλα ζώα.

ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ