ΝΕΟΜΠΑΡΟΚ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ: ΜΕΓΑΡΟ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΥ Η ΜΕΓΑΡΟ ΥΠΑΤΙΑ

Tο Μέγαρο Λιβιεράτου είναι ένα μέγαρο με ιστορία. Πολυτελές κτίριο στη συμβολή των οδών Πατησίων και Ηπείρου, πολύ κοντά στην Πλατεία Αιγύπτου, και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, απέναντι από το Αρχαιολογικό ΜουσείοΑθηνών.
Αποτελεί ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα αρχιτεκτονικά κοσμήματα της Αθήνας. Ανήκε στον κεφαλλονίτη επιχειρηματία, βιομήχανο εξ Αιγύπτου, Γεράσιμο Λιβιεράτο και είναι έργο του αρχιτέκτονα και καθηγητή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Αλέξανδρου Νικολούδη,(Λέρος 1874 – Αθήνα 1944). Οικοδομήθηκε στα 1908-1909. Εχει συνολική επιφάνεια 1.240 τετραγωνικών μέτρων και είναι τεσσάρων ορόφων. Η σχεδιαστική αισθητική του προσχωρεί στα πομπώδη μορφολογικά στοιχεία της neo-baroque γαλλικής σχολής ΒeauxΑrts και απομακρύνεται φανερά από την κυρίαρχη μέχρι τότε μορφολογία των αστικών κατοικιών του αθηναϊκού νεοκλασικισμού. Η γαλλική επιρροή του μεγάρου αποτυπώνεται έντονα στη γωνιακή ημικυκλική εσοχή του πρώτου ορόφου και την προεξοχή με το μπαλκόνι στο δεύτερο όροφο, που καταλήγει σε μια κομψή στεφάνη (cartouche).

Πρόσφατα ανακαινισμένο υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Θανάση Κυρατσού. επανέφερε το εγκαταλελειμμένο επί πολλές δεκαετίες μέγαρο, το οποίο είχε υποστεί επιπροσθέτως εκτεταμένες φθορές από τον σεισμό του 1981, στην αρχική νεομπαρόκ μορφή του. Το τελευταίο χρονικό διάστημα το κτήριο έχει φιλοξενήσει διάφορες πολιτιστικές και άλλες εκδηλώσεις, εκθέσεις τέχνης, ενώ έχουν γίνει πολλές φωτογραφίσεις. Επίσης είναι η έδρα του Ινστιτούτου Υπατία
Πηγές
• Νίκος Βατόπουλος: “Το πρόσωπο της Αθήνας”, 1η έκδοση, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2002.
• Τάκης Καρής: “Ατμόσφαιρα εποχής”, περιοδ. LIFE & STYLE, Σεπτέμβριος 2010.
• Αρχείο Νεότερων Μνημείων

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ: Παρότι η εποχή του Μεσοπολέμου αποτελεί ίσως την προσφιλέστερη περίοδο μελέτης για την ελληνική αρχιτεκτονική ιστοριογραφία, το έργο του Αλέξανδρου Νικολούδη, ενός από τους πρωταγωνιστές της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής των ετών 1900-1940 παρέμενε άγνωστο.
Το βιβλίο της Αμαλίας Κωτσάκη, δρ. αρχιτέκτονα και επίκουρης καθηγήτριας στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης «Αλέξανδρος Νικολούδης 1874-1944 Αρχιτεκτονικά οράματα, πολιτικές χειρονομίες» (Εκδόσεις Ποταμός) καλύπτει αυτό ακριβώς το κενό συνεισφέροντας στην έρευνα την μονογραφία του αρχιτέκτονα.
Ο Αλέξανδρος Νικολούδης (1874-1944) με λαμπρές σπουδές στην παρισινή Ecole des Beaux-Arts συνδυάζει στο πρόσωπό του τέσσερις ρόλους, άρρηκτα συνδεδεμένους με την εξουσία, του ελεύθερου επαγγελματία, του καθηγητή (υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος και πρώτος καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ), του επιχειρηματία και του συμβούλου του κράτους. Με δεδομένη την επιλογή του από τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως αρχιτέκτονα κατάλληλου να εκφράσει το όραμά του για αστικό εκσυγχρονισμό στο πεδίο της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας, η πολιτική διάσταση της αρχιτεκτονικής του Νικολούδη αποτέλεσε το πρίσμα θέασης του ερευνητικού υλικού, ενώ η αναζήτηση των ευρωπαϊκών προτύπων στην αρχιτεκτονική του αποτελεί μία από τις κύριες ερμηνευτικές παραμέτρους.
Το ογκώδες έργο του εξέφρασε με επιτυχή τρόπο τις απαιτήσεις μιας ανερχόμενης αστικής τάξης στην Ελλάδα και περιλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα κτήρια ορόσημα στην πόλη των Αθηνών, όπως η Φοιτητική Λέσχη (Ακαδημίας και Ιπποκράτους), η Στρατιωτική Λέσχη, μεγάλο αριθμό κατοικιών (Μέγαρο Λιβιεράτου, Πατησίων και Ηπείρου, Μέγαρο Καραπάνου, Ηροδότου και Αλωπεκής), το Μέγαρο Βατή στον Πειραιά, αλλά και πολεοδομικά σχέδια όπως το Πολεοδομικό σχέδιο του Ψυχικού μαζί με ικανό αριθμό επαύλεων (Δ. Διαμαντίδη, Ανδρ. Μιχαλακόπουλου κ.ά), τη διαμόρφωση του Ιπποδρόμου στο Φάληρο, το Ηρώο Μεσολογγίου κ.ά. Η στέγαση της Δικαιοσύνης απασχόλησε ιδιαίτερα τον Νικολούδη σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του και αποτελεί τον σημαντικότερο τομέα σύγκλισης με την βενιζελική πολιτική και σκέψη στο κρίσιμο θέμα του Κράτους Δικαίου. Παρουσιάζεται το σύνολο των Δικαστικών Μεγάρων καθώς και των σωφρονιστικών καταστημάτων τα οποία σχεδίασε ο αρχιτέκτων για την ελληνική πρωτεύουσα ως συμμετοχές σε διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.