Μετανάστευση ανθρώπων από την Αφρική

Το Τζεμπέλ Φάια
Η ανακάλυψη μιας συλλογής αρχαίων εργαλείων στη νοτιοανατολική Αραβική Χερσόνησο ρίχνει φως στις μεταναστευτικές διαδρομές που ακολούθησαν οι πρώτοι άνθρωποι φεύγοντας από την Αφρική αλλά και δημιουργεί νέα προβλήματα.
Τα πέτρινα εργαλεία, μερικά από τα οποία είναι έως και 125.000 χρόνων, θυμίζουν εκείνα που χρησιμοποιούσαν άνθρωποι στην Αφρική περίπου την ίδια περίοδο. Μία διεθνής ομάδα επιστημόνων με την επίβλεψη του Χανς-Πίτερ Ούερπμαν, που δημοσίευσε τα ευρήματά της στην ιστοσελίδα του περιοδικού «Science», εικάζει πως οι κατασκευαστές τους διέσχισαν την Ερυθρά Θάλασσα, περπάτησαν την Αραβική Χερσόνησο, όταν οι κλιματικές συνθήκες ήταν ευνοϊκές, και ίσως εγκαταστάθηκαν στην Ασία.
Άλλοι αρχαιολόγοι όμως υποστηρίζουν πως τα πέτρινα εργαλεία μπορεί να κατασκευάστηκαν από άλλους αρχαίους συγγενείς του ανθρώπου. Αυτή την άποψη τη βασίζουν σε γενετικά στοιχεία, τα οποία δείχνουν πως οι πρόγονοι των σημερινών μη Αφρικανών έφυγαν πριν από περίπου 65.000 χρόνια και εξαπλώθηκαν γρήγορα στην Ευρώπη, την Ασία, φτάνοντας έως και την Αυστραλία. Αμφισβητούν το πόρισμα της αρχαιολογικής ομάδας του Ούερπμαν, λέγοντας πως χρειάζονται επιπλέον στοιχεία από τις ιρανικές ακτές για να επαληθευθεί η θεωρία τους.
Τα στοιχεία δεν ξεκαθαρίζουν ποιο δρόμο πήρε ο άνθρωπος όταν μετανάστευσε από την Αφρική. Σπηλιές στο Ισραήλ που χρονολογούνται μεταξύ 80.000 και 120.000 ετών, και περιλαμβάνουν ανθρώπινα τεχνουργήματα και υπολείμματα, οδηγούν στο συμπέρασμα πως ακολούθησε μια βόρεια διαδρομή κατά μήκος του Νείλου ή από τη Σαχάρα. Οι πρώτοι εξερευνητές δεν φαίνεται να κατάφεραν να φτάσουν πολύ μακριά, όμως τα επόμενα κύματα ανθρώπων ακολούθησαν παρόμοιες διαδρομές.
Τα πέτρινα εργαλεία βρέθηκαν θαμμένα σε έναν αρχαιολογικό χώρο στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ο οποίος ονομάζεται Τζεμπέλ Φάια. Η ομάδα του Ούερπμαν λέει πως τα εργαλεία αυτά μάς δείχνουν μια διαφορετική μεταναστευτική διαδρομή, καθώς 2.000 χιλιόμετρα ερήμου χωρίζουν την Ερυθρά Θάλασσα από την Τζεμπέλ Φάια. Ομως πριν από 130.000 χρόνια, η γη βρισκόταν στο τέλος μιας εποχής παγετώνων. Η Ερυθρά Θάλασσα μπορεί να ήταν αρκετά ρηχή έτσι ώστε να τη διέσχισαν πεζή ή με σχεδίες, και η Αραβική Χερσόνησος να είχε μεταμορφωθεί από έρημο σε σαβάνα, σαν εκείνες της ανατολικής Αφρικής. Τα παλαιότερα εργαλεία που ανακαλύφθηκαν στην Τζεμπέλ Φάια είναι περίπου 125.000 ετών και τα νεότερα 40.000 ετών. Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα, τα παλαιότερα εργαλεία θυμίζουν πολύ εκείνα που χρησιμοποιούσαν άνθρωποι εκείνη την εποχή στην ανατολική Αφρική. Τα νεότερα εργαλεία, από την άλλη πλευρά, δεν έχουν κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία που να τα κατατάσσουν σε κάποια συγκεκριμένη εποχή ή περιοχή.
Οι επιστήμονες που δημοσίευσαν τα ευρήματα, ισχυρίζονται πως η απουσία συγκεκριμένων χαρακτηριστικών μάς δείχνει ότι αυτοί οι πρώιμοι ανθρώπινοι πληθυσμοί κατέφθασαν από την Αφρική πριν από 125.000 χρόνια περίπου και μετά παρέμειναν στην Αραβική Χερσόνησο όταν αυτή μετατράπηκε πάλι σε έρημο. Η συγκεκριμένη περιοχή πιθανώς να χρησιμοποιήθηκε μετέπειτα σαν βάση για μακρύτερες μεταναστευτικές εκστρατείες στην υπόλοιπη Ασία.
Πηγή: Ελευθεροτυπία, έντυπη έκδοση