Αστέρια Γλυφάδας : Αρχαιολογική ασπίδα στην τουριστική επέλαση

Από τις ανασκαφές στα "Αστέρια".
Οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού οργανώνουν άμυνα για την προστασία ορατών μνημείων αλλά και εκείνων που βρίσκονται σε ημιτελείς ανασκαφές. Μια τέτοια περίπτωση είναι τα «Αστέρια» Γλυφάδας, μια έκταση 278 στρεμμάτων, που εκτός από δύο πολυτελή καφέ-εστιατόρια και τις εγκαταλειμμένες «καμπάνες», έχει και δύο προϊστορικά νεκροταφεία. Το ένα βρίσκεται σε απόσταση λίγων μέτρων από την είσοδο, στο καφέ «Μπαλούξ», και το άλλο στην περιοχή όπου βρίσκονται οι «καμπάνες» που σχεδίασε στη δεκαετία του ΄50 ο Δοξιάδης. Η τεράστια περιφραγμένη έκταση αναφέρεται ως «τουριστικό δημόσιο κτήμα». Από το 1971 αποτελεί περιουσιακό στοιχείο του ΕΟΤ.
Ο παραλιακός χώρος είναι γεμάτος περιφράξεις και απαγορευτικές ταμπέλες. Στην περιοχή που βρίσκονται οι «καμπάνες» απαγορεύεται η είσοδος γιατί ο χώρος είναι «ιδιωτικός». Το ίδιο υποστηρίζει και ένας φύλακας κρατώντας ασύρματο επικοινωνίας. Έτσι κι αλλιώς, οι «καμπάνες», τα χαμηλά αυτά σπιτάκια τα ενταγμένα απολύτως στο φυσικό περιβάλλον με την ανεμπόδιστη θέα προς τη θάλασσα, έχουν περιέλθει στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας. Πρόκειται λοιπόν για έναν «ιδιωτικό» χώρο μέσα στον οποίο υπάρχουν ανασκαμμένες αρχαιότητες, που αποτελούν «δημόσιο κτήμα».
Προ ημερών στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο συζητήθηκε η πρόταση της ΚΣΤ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιά να χαρακτηριστούν τα 70-80 από τα 278 στρέμματα της συνολικής έκτασης ως αρχαιολογικός χώρος. Δεν είναι η πρώτη φορά που ζητείται η προστασία του παραλιακού αυτού μετώπου, που έχει μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, όπως έχουν αποδείξει τα ευρήματα των τελευταίων χρόνων με αφορμή διάφορα έργα, κατά βάση δημόσια. Γιατί συστηματικές ανασκαφές δεν έχουν γίνει ποτέ. Το 1997-98 είχαν μάλιστα προτείνει την κήρυξη αδόμητης ζώνης στην περιοχή των «Αστεριών», που «σκόνταψε» σε φιλόδοξα σχέδια εμπορικής εκμετάλλευσης της έκτασης. Είχε αναλάβει μία εταιρεία την «αξιοποίηση» τμήματος του χώρου και την εγκατάσταση μέχρι και... νεροτσουλήθρας. Το ΚΑΣ είχε εγκρίνει τα σχέδια κι άρχισε ο αρχαιολογικός έλεγχος με δοκιμαστικές τομές. Επενέβη, όμως, αυτεπάγγελτα ο εισαγγελέας κινώντας διαδικασίες εναντίον των μελών του ΚΑΣ που είχαν γνωμοδοτήσει υπέρ του έργου πριν από την κήρυξη των ζωνών. Έτσι, το έργο δεν προχώρησε και η ανασκαφή δεν ολοκληρώθηκε.
Από τις δοκιμαστικές τομές που έγιναν τότε (στα όρια των «Αστεριών» με το ΠΙΚΠΑ), αποκαλύφθηκε ένα πρωτοελλαδικό νεκροταφείο. Συστάδες τάφων με μικρούς περιβόλους. Σκάφτηκαν ελάχιστοι. Η ανασκαφέας Ντίνα Καζά ελπίζει κάποτε η έρευνα να ολοκληρωθεί γιατί θεωρεί πως το νεκροταφείο συσχετίζεται με ένα άλλο μυκηναϊκό, που βρίσκεται στην ίδια περίπου ευθεία προς την πλευρά του Υμηττού. Πιστεύει πως δεν αποκλείεται στο λοφάκι, πάνω από τις καμπάνες, να βρίσκεται και ο μυκηναϊκός οικισμός. Ανασκαφές όμως δεν έχουν γίνει εκεί.
Ούτως ή άλλως η περιοχή από τον Φαληρικό Όρμο ως την Αγία Μαρίνα Κορωπίου με Προεδρικό Διάταγμα του 2004 χαρακτηρίζεται ως «ζώνη φυσικών και αρχαιολογικών στοιχείων». Με αυτό καθορίζονται οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης. Επιτρέπεται η ανακαίνιση των υφισταμένων κτισμάτων, η επέκτασή τους ακόμη και η δημιουργία νέων καταλυμάτων, αλλά υπό όρους. Άρα οι αρχαιότητες δεν εμποδίζουν την ήπια ανάπτυξη της περιοχής. Συνεπώς, αυτό που επιθυμεί η αρχαιολογική υπηρεσία είναι το αυτονόητο. Να υπάρχει ένας αυξημένος έλεγχος προστασίας των αρχαίων, ώστε να μην κινδυνεύουν να θυσιασθούν στον βωμό της εμπορικής εκμετάλλευσης. Ζητούν, επίσης, την κήρυξη άλλων τριών στρεμμάτων πίσω από το παραλιακό «Μπαλούξ». Είναι ένας μακρόστενος ανασκαμμένος χώρος κατά μήκος του πεζοδρομίου της λεωφόρου Ποσειδώνος, στον οποίο έχει βρεθεί τμήμα άλλου προϊστορικού νεκροταφείου. Πρόκειται για τμήμα μεγάλου περιβόλου πρωτοελλαδικών χρόνων (3ης χιλιετίας π.Χ.) από ακατέργαστους λίθους που έχουν χρησιμοποιηθεί για στήριξη πρωτοχριστιανικών τάφων (4ου-6ου αι. μ.Χ.). Η κ. Καζά επισημαίνει ότι είναι το τρίτο σε έκταση πρωτοελλαδικό νεκροταφείο, που ανακαλύπτεται, έπειτα από του Αγίου Κοσμά και εκείνου στο Τσέπι Μαραθώνα, με σημαντικότατα ευρήματα. Βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από την παλαιοχριστιανική βασιλική (λίγα μέτρα από την πλατεία της Γλυφάδας, στη λεωφόρο Ποσειδώνος). Όταν τέθηκε στο ΚΑΣ το αίτημα χαρακτηρισμού του ως αρχαιολογικού, το Συμβούλιο ανέβαλε τη γνωμοδότηση προκειμένου να ενταχθεί και η παλαιοχριστιανική βασιλική στα όρια του παραπάνω αρχαιολογικού χώρου. Η πρόθεση πάντως δεν ήταν αρνητική ούτε για την κήρυξη των 70 στρεμμάτων.
Πηγή: Ν. Κοντράρου-Ρασσιά, Eλευθεροτυπία