ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΥΛΩΤΗΣ O αρχαιολόγος - παραµυθάς

Ο άνθρωπος που παντρεύει στις ιστορίες του την αρχαιολογία, το παιχνίδι και τη ζωγραφική
Της Εφης φαλίδα
Οι πιο σκληρές αλήθειες λέγονται µέσα στα παραµύθια. Ο αρχαιολόγος Χρήστος Μπουλώτης το ήξερε από τηνπρώτη στιγµή.Γνώριζε όµως και κάτι περισσότερο. Πως µέσα στις παραµυθένιες ιστορίεςυπάρχειηδύναµητης
ανατροπής.Γι’ αυτό καιπαράλληλαµε την αρχαιολογικήέρευνα, τις επιστηµονικές δηµοσιεύσεις και τη διδασκαλία έχει θέσει έναν απαράβατο όρο: ναµη σταµατήσει ναγράφει τα δικά του παραµύθια
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν σε ένα νησί του Ιονίου, που το λένε Κέρκυρα, ένα νέο πανεπιστήµιο.Το Ιόνιο Πανεπιστήµιο, µε το µοναδικό τότε τµήµα του, Ερευνας και Τεκµηρίωσης της Ιστορίας. Οπως συµβαίνει σε κάθε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυµα, είχε καθηγητές για να διδάξουν τους φοιτητές νέα πράγµατα και να τους µεταδώσουν πολλές γνώσεις. Ανάµεσά τους ξεχώριζε ένας νέος άνδρας µε πολλά γένια, που φορούσε µία ανοιχτόχρωµη καµπαρντίνα, πουκάµισο χωρίς γραβάτα, µε ξεκούµπωτο γιακά, άνετο φαρδύ παντελόνι και µαλακά καστόρινα δετά παπούτσια. Μία µεγάλη σχολική δερµάτινη τσάντα τον συντρόφευε στα ταξίδια του από την Αθήνα – όπου εργαζόταν στο Τµήµα Ερευνών της Ακαδηµίας Αθηνών – προς την Κέρκυρα. Μέσα σε αυτήν την τσάντα χωρούσε τις σηµειώσεις του για το µάθηµα της Προϊστορικής Αρχαιολογίας, αλλά και τα δικά του κείµενα, τα οποία πριν από πολλά χρόνια δεν είχαν πάρει µορφή και ήταν σκόρπιες φράσεις, λίγες αράδες µε σκέψεις, σύντοµοι στίχοι, σκίτσα µε µολύβι πάνω σε άδεια κουτιά τσιγάρων και χαρτοπετσέτες.

Η απόλαυσή του ήταν να κάνει το ταξίδι Αθήνα - Κέρκυρα µε το λεωφορείο από το ΚΤΕΛ του Κηφισού και να περνά απέναντι στο νησί µε το φέρι από την Ηγουµενίτσα. Οχι γιατί δεν υπήρχαν πανεπιστηµιακοί πόροι για αεροπορικά ναύλα, αλλά γιατί κατά τη διάρκεια του ταξιδιού συνήθιζε να γράφει, να διαβάζει και να παρατηρεί τον κόσµο γύρω του. Βραδινό δροµολόγιο, πρωινή άφιξη και καφές στο «Λιστόν» µε όποιους από τους φοιτητές άντεχαν το σαββατιάτικο εγερτήριο και την όρεξη του Μπουλώτη για συζήτηση.

Ο Δάσκαλος. Ηταν µία συνάντηση µεταξύ φίλων και ταυτόχρονα µία επαφή µε έναν αληθινό ∆άσκαλο. Αρχιζε χωρίς θέµα, χωρίς λόγο, σαν ασήµαντη κουβέντα για τον καιρό, για τις εντυπώσεις από µία ταινία στο σινεµά, µία παράσταση στο θέατρο, µία διαφήµιση σε ένα γυναικείο γαλλικό περιοδικό για το µπουκάλι ενός αρώµατος µε δύο πολύχρωµα φίδια τυλιγµένα µεταξύ τους. Και µε ένα άλµα της δηµιουργικής φαντασίας του ∆άσκαλου Μπουλώτη η κουβέντα για τα φίδια του αρώµατος γινόταν πληροφορία, µετάδοση γνώσης για τα σύµβολα γονιµότητας των προϊστορικών αγροτικών κοινωνιών πάνω σε δαχτυλίδια και άλλα ευρήµατα αρχαιολογικών ανασκαφών. Αυτή ήταν η µέθοδός του για να συνεχίζει το µάθηµα εκτός τάξης και να παρασύρει τον ακροατή του σε ελεύθερη πτώση, για να τον προσγειώσει σε ένα σύµπλεγµα νησίδων γνώσης. «Καθετί που σας κάνει εντύπωση να το καταγράφετε.

Μπορεί να σας φανεί χρήσιµο σε κάποια άλλη στιγµή για να στηρίξετε αυτό που ερευνάτε. Να κρατάτε το πνεύµα σας ανοιχτό και ελεύθερο για να οδηγηθείτε σε τεκµηριωµένα συµπεράσµατα», συνήθιζε να λέει, για να επαναφέρει το αντικείµενο της συζήτησης σε ένα πρακτικό «διά ταύτα» και τη συντροφιά στην ορθολογιστική θεώρηση των πραγµάτων.

Ο Χρήστος Μπουλώτης γεννήθηκε το 1952 στη Μύρινα της Λήµνου. Σπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Συγκριτική Γλωσσολογία στα Πανεπιστήµια της Αθήνας και του Βίρτζµπουργκ στη Γερµανία, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή το 1980, µε ειδίκευση στον Μινωικό και Μυκηναϊκό Πολιτισµό. ∆ίδαξε Αρχαιολογία Πανεπιστήµιο και από το 1985 είναι αρχαιολόγος - ερευνητής στην Ακαδηµία Αθηνών. Με την παιδική λογοτεχνία ασχολείται συστηµατικά από το 1987, έχοντας στο ενεργητικό του περισσότερα από 30 βιβλία. Το πρώτο του παιδικό βιβλίο «Η παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας», τιµήθηκε το 1989 από το Πανεπιστήµιο της Padova µε το πρώτο ευρωπαϊκό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας «Pier Paolo Vergerio». Το 2000 «Το άγαλµα που κρύωνε» απέσπασε τρία βραβεία. Στη Λήµνο, η προσωπική του συλλογή παλιών παιχνιδιών και βιβλίων αποτέλεσε τον πυρήνα για την ίδρυση του Μουσείου Ιστορίας Παιδικού Παιχνιδιού και Βιβλίου.

Ο Χρήστος Μπουλώτης είναι ένας ισορροπιστής της δηµιουργικής φυγής από την πραγµατικότητα και της γόνιµης επιστροφής στα γήινα. Αν δεν είχε γίνει αρχαιολόγος θα ήταν αρχιτέκτονας. Ή σκηνοθέτης, όπως έλεγε, επειδή µέσα του δηµιουργούσε πάντα κόσµους διαφορετικούς τους οποίους ζωντάνευε µε τις δικές του ιστορίες.

Ετσι, ήταν εύκολο για εκείνον να αρχίζει να γράφει παραµύθια. Για µεγάλους και παιδιά. «∆εν έχω µία διαστρωµάτωση µνήµης – Το πολύ παλιό για µένα είναι και το εντελώς σύγχρονο. Ισως έχει σχέση και µε τη δουλειά µου. Κάνοντας µια ανασκαφή, φέρνω το πιο βαθύ εύρηµα στην επιφάνεια. Παίζω µε τους χρόνους».

Οι ανασκαφές. Μία µεγάλη συγγραφική παραγωγή που άρχισε το 1987 παράλληλα µε την επιστηµονική καριέρα του, τις διεθνείς δηµοσιεύσεις, τις διαλέξεις και τη συµµετοχή του σε συνέδρια, το ανασκαφικό έργο του στη Θήρα, την Κρήτη, την αρχαία Ηλιδα και από το 1995 στο Κουκονήσι της γενέτειράς του Λήµνου. Ως συγγραφέας παιδικών παραµυθιών έλαβε διεθνείς διακρίσεις καθώς και το βραβείο παιδικού βιβλίου 2007 από την Ακαδηµία Αθηνών. Από την πρώτη «Παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας» έως τη φετινή, αναθεωρηµένη έκδοση της χριστουγεννιάτικης συλλογής του «Επτά ιστοριούλες γιορτινές και παράξενες, επτά», ο Χρήστος Μπουλώτης φρόντιζε να ταιριάζει τα αταίριαστα, να συνδέει τα ασύνδετα, να βάζει τους ήρωές του στη θέση των άλλων, να δίνει φωνή στα άψυχα. Ευαίσθητος, τρυφερός, αγαπησιάρης, µαγικός και πάντα διδακτικός, χωράει στον κόσµο των παραµυθιών του τις µεγάλες αγάπες του: την αρχαιολογία, το παιχνίδι και τη ζωγραφική.

Ειδικά η τελευταία είναι από µόνη της ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στα παιδικά βιβλία του Μπουλώτη, τα οποία δουλεύει σε στενή συνεργασία µε τους ζωγράφους Φωτεινή Στεφανίδη και Βασίλη Παπατσαρούχα, αλλά και µε νέους καλλιτέχνες, καθώς πιστεύει ότι οι εικόνες ντύνουν τις λέξεις.Κι επειδή πιστεύει στον ανατρεπτικό χαρακτήρα της τέχνης. Βλέπει τον καλλιτέχνη (εποµένως και τον εαυτό του ως πνευµατικό δηµιουργό) ως «συνειδητοποιηµένο άνθρωπο, που αντιστέκεται στην όποια δύναµη και ειδικότερα στον πειθαναγκασµό του άκρατου καταναλωτισµού, που τεχνηέντως προβάλλεται και επιβάλλεται από το κεφάλαιο». Είναι η άποψή τουτην οποία εξέφρασε µιλώντας για τον ήρωά του ζωγράφο Νο στο παραµύθι του καλοκαιριού «Τα πολύτιµα σκουπίδια του κυρίου Νο».

Η ζωή του Χρήστου Μπουλώτη στο πέρασµα των χρόνων γέµισε µε πολλά πρόσωπα και γεγονότα. Στον δικό του κώδικα αξιολόγησης τον πρώτο λόγο έχει η ανθρωπιά και τον τελευταίο η ελπίδα. Παρά την προβολή, τη θερµή κριτική που εισπράττουν τα βιβλία του και η δουλειά του η επιστηµονική, ο Μπουλώτης παραµένει ∆άσκαλος. Με την καµπαρντίνα, το ξεκούµπωτο πουκάµισο και τη δερµάτινη σχολική τσάντα του, αχώριστη σύντροφο των περιπλανήσεών του στην πόλη και στις µαγικές διαδροµές του.

ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ