Η επίδραση των προχριστιανικών θρησκειών στην καθιέρωση των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς

Η σύγκρουση της εκκλησίας με τις παγανιστικές πίστεις και δοξασίες στα πρώτα χρόνια εδραίωσης της χριστιανικής θρησκείας είχε ως αποτέλεσμα την καθιέρωση εορτών και εθίμων.
Η εμμονή του Λαού και η προσήλωση του στα πατροπαράδοτα έθιμα ήταν τόσο ισχυρή, ώστε η εκκλησία αναγκάστηκε να ανεχθεί πράξεις και ενέργειες που ήταν αντίθετες με το πνεύμα της χριστιανικής διδασκαλίας.
Οι προχριστιανικές θρησκείες διείσδυσαν και στις ιερότερες στιγμές της χριστιανικής Θρησκείας. Οι μεγάλες χριστιανικές εορτές : του Δωδεκαημέρου, των Χριστουγέννων έχουν προχριστιανικούς πυρήνες.



Η περσική εορτή των γενεθλίων του Μίθρα, (Μίθραν νομίζουσιν είναι οι Πέρσαι τον ήλιον και τούτω θύουσι πολλάς θυσίας, ουκ αν ουν εις αυτόν δυνήσαιτο τις τελεσθήναι ει μη δια τινών βαθμών περελθών των κολάσεων δείξει εαυτόν όσιον και απαθή. Σουίδα, 768 ), του αήττητου ήλιου, που γινόταν στις 25 Δεκεμβρίου με παγκόσμια εξάπλωση στα χρόνια του Σεβήρου και ιδιαίτερα του Αυρηλιανού και εξής. Για την απάλειψη της επίδρασης και της μνήμης της μιθραϊκής θρησκείας , η εκκλησία τοποθέτησε, στην ίδια ημέρα (από το έτος 354), τη γιορτή της γέννησης του Χριστού, ο οποίος μάλιστα «έπρεπε να είναι έκτοτε ο Ήλιος, ο δίδων το φως εις τον κόσμον», με άλλα λόγια: έπρεπε να αφομοιώσει, γα λόγους παραπλανητικούς, στοιχεία της μιθραϊκής θρησκείας.



Της γιορτής των Καλανδών, ( από αυτές τις καλένδες πήραν το όνομά τους τα κάλαντα, των οποίων η αρχαιότερη μαρτυρία ανάγεται τον 12ο αι.),που τελούσαν οι Ρωμαίοι την 1 Ιανουαρίου, όταν οι άρχοντες αναλάμβαναν τα καθήκοντα τους, θέλησε να αλλάξει η εκκλησία το χαρακτήρα, γι αυτό την όρισε ως μία από της ημέρες νηστείας των χριστιανών. Όμως το χαρμόσυνο περιεχόμενο της προχριστιανικής μέρας ήταν εμπόδιο στον εκχριστιανισμό με νηστείες. Γι αυτό, ενώ η εκκλησία θεωρούσε ήδη ως αρχή του έτους την ημέρα των Χριστουγέννων, δηλαδή την 25 Δεκεμβρίου, μετέφερε την πρωτοχρονιά στην 1 Ιανουαρίου, και ανέχτηκε «σιωπηρώς όλας τας συνήθειας των εθνικών, τας ευωχίας και τους ποτούς, την κυβείαν και τα αμοιβεία επί τω νέω έτει δώρα, τας μεταμφιέσεις, τους αγυρμούς ομάδων παίδων ή και ενηλίκων αδόντων τα κάλανδα». Σημασία δεν είχε πια να καταργηθούν οι ευωχίες, οι πότοι, η κυβεία. Σημασία είχε: να μην τελούνται οι ίδιες αυτές εκδηλώσεις, ρωμαϊκά, αλλά χριστιανικά.
Ακόμη και η μαντεία η οποία δεν επιτρέπονταν από την εκκλησία, παρ, όλα αυτή ασκούνταν μέσα στο χριστιανικό πλαίσιο, αφού συσχετίζεται και με ορισμένες εορταστικές μέρες ( την πρωτοχρονιά), ή τελούνταν μέσα στη εκκλησία. Π.χ. στα Φάρασα για να μαντέψουν το μέλλον προσέφευγαν και στη βοήθεια των εικόνων.
Βιβλιογραφία: Μερακλής Μ., Ελληνική Λαογραφία Ήθη και Έθιμα, Αθήνα 1986.

ξηρος γιωργος