Φορέματα για πριγκίπισσες και βραδιές Οσκαρ

Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΜΠΑΡΚΑ
«Δεν κάνουμε κάτι δικό μας;». Νέοι, ερωτευμένοι και πολύ δημιουργικοί, οι ζωγράφοι Δημοσθένης Κοκκινίδης και Πέπη Σβορώνου δεν είχαν σκοπό να κάτσουν με σταυρωμένα τα χέρια.
Η Ειρήνη Παπά με φόρεμα «Pepi» (της Πέπης Σβορώνου) Είχαν απογοητευθεί προσπαθώντας να περάσουν τις καινοτόμες ιδέες τους μέσω του νεοσύστατου το 1959 Ελληνικού Οργανισμού Χειροτεχνίας.
Ταξίδεψαν στην Ιταλία, γνώρισαν καλλιτέχνες και σχεδιαστές, όπως οι Λούτσιο Φοντάνα και Ετόρε Σότσας, και γεμάτοι κέφι και ενθουσιασμό επέστρεψαν στη χώρα. «Οι εφαρμοσμένες τέχνες στην Ελλάδα δεν αναπτύχθηκαν, γιατί ούτε η πολιτική εξουσία κατάλαβε ότι χρειάζεται μια αλλαγή ούτε η διοίκηση του Οργανισμού Χειροτεχνίας. Ενορχηστρωμένη από ανθρώπους της Αυλής, κολλημένη με τη λαϊκή παράδοση, αδυνατούσε να δει πού οδηγούνταν τα πράγματα στο εξωτερικό», θυμάται σήμερα ο 81χρονος ζωγράφος.
Παραιτήθηκαν, σε καιρούς πολύ δύσκολους οικονομικά, και μέσα σε τρεις μόλις μήνες υλοποίησαν τη δική τους ιδέα: χειροποίητα, μοναδικά, ζωγραφιστά φορέματα. «Ξέραμε ότι μπορούσαμε να ζωγραφίσουμε πάνω σε βαμβακερά, μεταξωτά ή μάλλινα υφάσματα. Βρήκαμε βιομηχανικά χρώματα αντοχής, κάναμε τις δοκιμές μας κι όταν πέτυχαν βρήκαμε μοδίστρες, κόψαμε τα πατρόν και ετοιμάσαμε μια συλλογή περίπου 80 φορεμάτων. Νοικιάσαμε ένα ισόγειο στην οδό Βουλής και το 1961 παρουσιάσαμε τα φορέματα καρφιτσωμένα σε τελάρα, κρεμασμένα στους τοίχους σαν έργα τέχνης». Το ίδιο σύντομα με την παραγωγή ήρθαν και η επιτυχία και η διεθνής αναγνώριση.
Αυτή τη σχετικά άγνωστη κοινή τους δραστηριότητα φέρνει στο φως η έκθεση που εγκαινιάζεται την Πέμπτη στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς υπό τον τίτλο «50 χρόνια. Μαζί στην τέχνη» σε επιμέλεια Ελένης Αθανασίου. Εκτός από τα 25 φορέματα (από τα περίπου 3.000 που δημιούργησαν) θα εκτεθούν και 120 ζωγραφικά έργα των δύο εικαστικών (60 για τον καθένα) από το 1958 έως σήμερα. Εκθέτουν μαζί για πρώτη φορά. Η τύχη δεν τους ευνόησε. Το 2004 η Πέπη Σβορώνου έπαθε βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ παραθέριζε στη Μήλο. Εκτοτε δεν έχει συνέλθει.
«Να ομορφύνουμε τη γυναίκα»
Ελληνικά περιοδικά μόδας («Γυναίκα», «Εικόνες», «Ταχυδρόμος») έκαναν εξώφυλλο τα φορέματα όταν πρωτοεμφανίστηκαν. Η Ελένη Βλάχου αλλά και η πριγκίπισσα Σοφία απέκτησαν από ένα. Η Πέπη Σβορώνου, πιστεύοντας στις δημιουργίες της, βάζει μερικά φορέματα σε μια βαλίτσα και ταξιδεύει στη Νέα Υόρκη. «Κλείνει συμφωνίες με τις μπουτίκ των μεγαλύτερων πολυκαταστημάτων της Αμερικής. Βρήκε μια αντιπρόσωπο -η οποία θα έρθει στην Αθήνα τον Ιανουάριο για να δει την έκθεση- και γύρισε με εκατοντάδες παραγγελίες».
Τον πέμπτο ή έκτο χρόνο της δραστηριότητάς τους γίνεται η εβδομάδα των μικρών παραγωγών εκλεκτών ειδών στο Παρίσι. «Συμμετέχουμε και κερδίζουμε βραβείο. Ετσι αρχίσαμε να εξάγουμε και στην Ευρώπη». Αστέρες όπως η Μισέλ Μοργκάν φωτογραφίζονται με φόρεμα «Pepi», ενώ η μικρότερη αδελφή της Τζάκι Κένεντι-Ωνάση, η Λι Ράτζβιλ, εμφανίστηκε με φόρεμα «Pepi» στην τελετή απονομής των Οσκαρ. «Στόχος μας πάντα ήταν να ομορφύνουμε τη γυναίκα», τονίζει ο Δ. Κοκκινίδης.
Τα φορέματα κράτησαν περίπου 20 χρόνια έως και το 1979. Σταμάτησαν γιατί «εμείς θέλαμε να είμαστε ζωγράφοι. Την περίοδο της χούντας τα δουλέψαμε περισσότερο. Ηταν κάπως γελοίο. Από τη μια φτιάχναμε τα φορέματα και από την άλλη εγώ έκανα αντιστασιακή ζωγραφική, όπως τις "Ταυτότητες" με τα πρόσωπα φυλακισμένων και διωκομένων...».
Συμβίωση αρμονική
Η Πέπη Σβορώνου εκείνη την περίοδο ζωγραφίζει μικρά έργα. Οπως έγραψε η ίδια στο δίτομο λεύκωμα, αφιερωμένο στο έργο της, που κυκλοφόρησε το 2004 (εκδ. Αδάμ - Πέργαμος), δύο μόλις μήνες πριν από το εγκεφαλικό, επηρεάστηκε από τα βιομηχανικά χρώματα των υφασμάτων εξαιτίας «των χρωμάτων, των υφών και του πλούτου τους σε μοτίβα». Από το 1978 και μετά θα επανέλθει στην τεχνική της λαδομπογιάς σε μουσαμά που είναι και το αγαπημένο της υλικό.
Ηταν εύκολη η συνύπαρξη δύο καλλιτεχνών;
«Ολοι αυτό με ρωτάνε. Οχι μόνο εύκολη, αλλά και ωραία. Επειδή ακριβώς διαφέρει η δουλειά μας αρκετά, συζητούσαμε πολύ και ασκούσαμε κριτική ο ένας στον άλλο. Βοηθούσε ο ένας τον άλλο. Δεν είχαμε ποτέ πρόβλημα. Αγαπούσαμε και εκτιμούσαμε ο ένας τη δουλειά του άλλου. Είχαμε μια συμβίωση τόσο αρμονική όσο δεν φαντάζεστε...».
Τότε είστε πολύ τυχερός...
«Πάρα πολύ. Η Πέπη ήταν ένα σπάνιο πλάσμα. Θα ευχόμουν όλες οι γυναίκες να ήταν έτσι...».
Παρακολουθείτε σήμερα την τέχνη;
«Νιώθω ότι ανήκω αλλού. Είμαι παλιοκαιρίτης. Σήμερα εισχώρησε η σύγχρονη τέχνη στην αρχιτεκτονική, στο ντιζάιν, στο βίντεο, στον κινηματογράφο, παντού. Η τέχνη σήμερα είναι οπτικό συμβάν. Και δεν έχουν διαμορφωθεί ακόμη τα κριτήρια να την κρίνουμε. Εγώ τα ανέχομαι, προσπαθώ να τα καταλάβω, γιατί υπήρξα και δάσκαλος στην ΑΣΚΤ 22 χρόνια... Βλέπω όμως και μαθητές μου και δυστυχώς δεν καταλαβαίνω τι κάνουν...».
* Διάρκεια έως 6 Φεβρουαρίου. Συνοδεύεται από κατάλογο
ΠΗΓΗ : ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ