Ακολουθώντας το νήμα της πολυπολιτισμικότητας

Τουριστικός προορισμός τα Γιάννενα; Γιατί όχι; Πρόσφατα, η Helexpo έδωσε μια διάκριση στην πόλη αυτή: την κατέταξε στη χρυσή πεντάδα των αγαπημένων αστικών προορισμών μετά από ψηφοφορία του κοινού. Όλοι πανηγύρισαν ενώ όλοι γνωρίζουν ότι η διάκριση προέκυψε από έναν διαγωνισμό που βρίσκει κανείς σε περιοδικά λάιφ στάιλ, τύπου Κοσμοπόλιταν (αλλά ακόμα και το λάιφ στάιλ έχει τις θετικές επιπτώσεις του).

Ο Ντέιβιντ Κάμσλερ που επισκέφτηκε τα Γιάννενα πρόσφατα δεν ήρθε ούτε επειδή διάβασε κάπου ότι μια όμορφη πόλη με λίμνη στη Βορειοδυτική Ελλάδα βρίσκεται κάθε χρόνο στη χρυσή πεντάδα ενός διαγωνισμού, ούτε επειδή είδε κάποιο φυλλάδιο σε μια τουριστική έκθεση που έτυχε να παραβρεθεί, ούτε επειδή άκουσε για κάποιους θρύλους και παραδόσεις. Ήρθε για έναν λόγο στα Γιάννενα που συχνά ξεχνάμε, ή για τον οποίο δεν μιλάμε ή για τον οποίο νομίζουμε ότι έχει επέλθει ρήξη: για την πολυπολιτισμικότητά τους.
Το κίνητρο βέβαια του αμερικανού αυτού πολίτη και της οικογένειάς του ήταν προσωπικό, η πολυπολιτισμικότητα ήταν όμως η αιτία και το αποτέλεσμα. Η προγιαγιά του Ντέιβιντ ήταν Γιαννιώτισσα Εβραία. Στέλλα Μάτσα ήταν το όνομά της. Γεννήθηκε το 1897. Σε ηλικία μόλις 8 χρονών έφυγε για την Αμερική. Είχε προηγηθεί ο πατέρας της, ο οποίος αναζητούσε μια καλύτερη ζωή για την οικογένειά του. Και όταν τη βρήκε, κάλεσε τα οκτώ του παιδιά να πάνε κι αυτά. Κι αυτά, ένα ένα ξεκίνησαν το μακρύ ταξίδι χωρίς γυρισμό, όπως αποδείχθηκε. Η Στέλλα Μάτσα πάτησε το πόδι της στη Νέα Υόρκη, το 1905. Από την πόλη αυτή δεν έφυγε ποτέ. Πέθανε το 1994 σε ηλικία 97 χρονών. Αρκετά χρόνια μετά, ο Ντέιβιντ και ο αδελφός του Στίβεν αποφάσισαν να κάνουν δώρο στη μητέρα τους, για τη συνταξιοδότησή της, ένα ταξίδι στα Γιάννενα. «Δεν γνωρίζαμε για τα Γιάννενα πολλά πράγματα καθώς η προγιαγιά μου είχε έρθει σε μικρή ηλικία στην Αμερική και δεν είχε ιστορίες να μας πει» μας λέει ο Ντέιβιντ Κάμσλερ. Ο ίδιος όμως είχε διαβάσει το βιβλίο της Ευτυχίας Νάχμαν «Γιάννενα: Ταξίδι στο παρελθόν». «Ήμουν οικείος με την τραγική ιστορία των Εβραίων των Ιωαννίνων κατά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο» τονίζει. Αυτό που τον εντυπωσίασε ιδιαίτερα κατά την περιήγησή του στα παλιά Γιάννενα, εκεί που φανταζόταν ότι πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια η προγιαγιά του, ήταν η συναγωγή στο Κάστρο. «Ήταν πολύ συγκινητικό να βλέπω γραμμένα στον τοίχο τα ονόματα Μάτσας, Νεγκρίν και Αττάς, ονόματα προγόνων μου. Ήταν επίσης δυνατό το συναίσθημα όταν συνειδητοποίησα ότι στεκόμασταν στο ίδιο κτίριο όπου η γιαγιά (ή αν όχι αυτή, τουλάχιστον ο πατέρας της) προσευχόταν πάνω από 100 χρόνια πριν» αναφέρει.
Ο Ντέιβιντ Κάμσλερ δεν είναι η μοναδική περίπτωση τουρίστα που αναζητά το νήμα της ιστορίας της οικογένειάς του ή της κουλτούρας του. Και τα Γιάννενα έχουν την τύχη να έχουν αρκετά νήματα που μπορούν να τραβήξουν χριστιανοί, εβραίοι, μουσουλμάνοι, ή απλώς τουρίστες, μακριά από τις θρησκείες, που θέλουν να «διαβάσουν» μια πόλη που αφήνει ανοιχτές τις σελίδες της και που δεν συμπεριφέρεται συμπλεγματικά. Μπορεί κάποιοι να νομίζουν ότι τα Γιάννενα ήταν πολυπολιτισμικά κάποτε κι όχι πια. Δεν είναι έτσι όμως. Όσο υπάρχουν άνθρωποι και όσο υπάρχει ιστορία, οι διαφορετικοί πολιτισμοί θα ζουν και θα διασταυρώνονται, ίσως λιγότερο από το παρελθόν, αλλά θα διασταυρώνονται. Και αυτό το σταυροδρόμι τα Γιάννενα μπορούν να το ενισχύσουν και να το αξιοποιήσουν προς όφελός τους.
ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ