Η οδύσσεια μιας αρχαίας επιγραφής από το Θορικό

 

Το κείμενο αυτής της επιγραφής, που είχε βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή της Κερατέας ήταν γνωστό από τη δεκαετία του 1960. Η ίδια όμως, είχε χαθεί! Οταν λοιπόν εμφανίσθηκε στο Μουσείο Γκέτι, αγορασμένη από το ίδιο τον Ζαν Πωλ Γκέτι το 1979, όλοι ήξεραν ότι αυτή η επιγραφή του Θορικού είχε πέσει θύμα αρχαιοκαπήλων και ότι το μουσείο ήταν αποδέκτης προϊόντος εγκλήματος. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια, ώσπου να αρχίσει το 2006 η προσπάθεια ανάκτησης της επιγραφής από το αμερικανικό μουσείο και τελικά να επιστραφεί τον Μάρτιο του 2012 μαζί με άλλα αρχαία, αφού βεβαίως αποδείχθηκε περίτρανα η παράνομη εξαγωγή της από τη χώρα. Ηταν μια μεγάλη στιγμή λοιπόν χθες, όταν παρουσιάστηκε επισήμως στο Επιγραφικό Μουσείο, όπου πλέον εκτίθεται. Γιατί η επιστροφή της στήλης δείχνει ότι επιτέλους η αρχαιοκαπηλία και η παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων τιμωρείται και γιατί το κοινό μπορεί πλέον να την δει από κοντά.

«Σε ένα μοναδικό μουσείο με τεράστιο πλούτο επιγραφών θεωρούμε, ότι είναι εξαιρετικής σημασίας η προσθήκη μιας επιγραφής και μάλιστα τέτοιας ποιότητας και σημασίας», ανέφερε η γενική γραμματέας του Πολιτισμού του ΥΠΑΙΘΠΑ κυρία Λίνα Μενδώνη κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης. Πράγματι το «Ημερολόγιο των θυσιών του Θορικού», όπως ονομάζεται πλέον αυτή η επιγραφή του 420 π. Χ. περίπου, δεν είναι ένα τυχαίο μνημείο. Κι αυτό γιατί το κείμενο που περιλαμβάνει, είναι πολύ σημαντικό για την λατρεία και τις τελετουργίες, που λάμβαναν χώρα στο Θορικό της αρχαιότητας, αποτελεί δηλαδή ένα είδος οδηγού γι΄ αυτές.

Οι θυσίες που έπρεπε να τελούνται κάθε μήνα και οι κανόνες για το είδος του θυσιαζόμενου ζώου (πρόβατο, χοίρος, αμνός, τράγος κ. λπ.), η ηλικία του (αν είναι ώριμο ζώο ή αίγα μικρής ηλικίας που δεν έχει βγάλει ακόμη δόντια), το χρώμα και το φύλο του καθώς και η τιμή του καταγράφονται λεπτομερώς. Σε κάποιες περιπτώσεις ορίζεται η ακριβής ημέρα τέλεσης των θυσιών, που γίνονταν προς τιμήν διαφόρων θεών, όπως η Αθηνά, ο Απόλλων, η Κουροτρόφος, ο Ζευς Μειλίχιος, η Ηρα, ο Διόνυσος, η Αρτεμις και η Δήμητρα, την οποία ένας μύθος θέλει να έφθασε στην Αττική μέσω Θορικού. Στο ίδιο κείμενο αναφέρονται όμως και γιορτές προς τιμήν των Διοσκούρων, της Ελένης του Ηρακλή και της Αλκμήνης, καθώς και τοπικών ηρώων, όπως ο Κέφαλος και η σύζυγός του Πρόκρις, κόρη του Ερεχθέα ή ο τοπικός ήρωας Θορικός.

Να σημειωθεί, ότι η πλάκα της επιγραφής είχε μετατραπεί σε δεύτερη χρήση σε κατώφλι με συνέπεια να αποκοπεί το άνω αριστερό τμήμα της ενώ το δεξί που είχε σπάσει, είναι σήμερα κολλημένο. Κάποιος κάτοικος της Κερατέας στο μεταξύ είχε αποτυπώσει το κείμενο και το έδωσε σε έναν φοιτητή της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών την άνοιξη του 1960. Μέσω αυτού κατόρθωσε να το μελετήσει ο αμερικανός αρχαιολόγος Ευγένιος Βάντερπουλ το 1975 ενώ δύο χρόνια αργότερα πληρέστερο αντίγραφο της στήλης μελέτησε και ο γερμανός αρχαιολόγος Ντανστ. Κανείς από τους δύο όμως, δεν την είχε δει.

Κατόπιν αυτών σημαντικές πληροφορίες όσον αφορά την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας είχε να δώσει η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του ΥΠΑΙΘΠΑ κυρία Σουζάνα Χούλια - Καπελώνη αναφέροντας ότι: Από το 2009 που άρχισε ουσιαστικά ξεκίνησε η λειτουργία της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών ολοκληρώθηκαν 17 υποθέσεις επαναπατρισμού, αντιμετωπίστηκαν 51 κλοπές και διεκπεραιώθηκαν 144 υποθέσεις κατασχέσεων πολιτιστικών αγαθών. Την τελευταία διετία γίνεται έλεγχος σε καθημερινή βάση των οίκων δημοπρασιών στο εξωτερικό, καθώς και οι πλέον αξιόπιστοι και διάσημοι οίκοι είναι δυνατόν να επιχειρήσουν την πώληση κλαπέντων αγαθών. Αμεση ενημέρωση της διεθνούς κοινότητας πραγματοποιείται μέσω της ανάρτησης φωτογραφιών στο διαδικτυακό τόπο της Ιντερπόλ ενώ καταβάλλεται προσπάθεια για την οικοδόμηση ενός πλαισίου διμερών σχέσεων με κράτη και οργανισμούς με σκοπό τη δημιουργία ενός δικτύου κατά της αρχαιοκαπηλίας. Και το καλύτερο: «Σύντομα θα υπάρξουν κι άλλες επιστροφές πολιτιστικών αγαθών», είπε η κυρία η Σουζάνα Χούλια - Καπελώνη.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ, ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ