ΤΟ ΚΑΜΙΝΙ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΣΤΩΝ ΑΡΓΟΣΒΗΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ

Ο τελευταίος των κεραμιστών της Αίγινας Νεκτάριος Γκαρής δίπλα στο φουγάρο.
Το Βήμα
Πρόκειται για την τελευταία ζωντανή μαρτυρία μιας μακρόχρονης και πανελλαδικά γνωστής αιγινίτικης παράδοσης. Τα αδέλφια Γιώργος και Νεκτάριος Γκαρής είναι τα μέλη της μοναδικής οικογένειας κεραμιστών σε ένα νησί όπου παλαιότερα υπήρχαν αμέτρητοι αγγειοπλάστες. Σήμερα το καμίνι τους με ξύλα είναι το τελευταίο που καίει στον Μεσαγρό κρατώντας ζωντανή την παράδοση μιας αρχέγονης γνώσης. Ο Γιώργος και ο Νεκτάριος Γκαρής δεν έπαψαν να πιστεύουν στην τέχνη τους, να την αγαπούν και να την υπηρετούν, αψηφώντας τον κόπο για τη συλλογή και την προετοιμασία του ντόπιου πηλού, όπως και για το απαιτητικό ψήσιμο στο παραδοσιακό τους ξυλοκάμινο.

Η τέχνη τους συνδέθηκε με τα κανάτια της Αίγινας που ήταν περιζήτητα ως και τα μέσα του 20ού αιώνα για την ιδιαίτερη ικανότητά τους να δροσίζουν το νερό. Ώσπου να καθιερωθεί το ηλεκτρικό ψυγείο στα ελληνικά νοικοκυριά εμπορεύονταν αιγινίτικα κανάτια σε όλον τον ελλαδικό χώρο.

Σε αυτά τα κανάτια νερού λόγω της μοναδικής τους ιδιότητας αλλά και σε πολλά άλλα αντικείμενα που παράγει η κεραμική εστιάζει η έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κολώνας στην Αίγινα- ένας χώρος όπου συνήθως δεν γίνονται εκθέσεις -η οποία εγκαινιάζεται το Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει ως το τέλος του μήνα με τίτλο «Κεραμικές συνομιλίες».

«Το σώμα του ψημένου αιγινίτικου πηλού, όταν γεμίσουμε τη στάμνα με νερό, “ιδρώνει” περισσότερο από άλλων λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε ασβέστη. Οι αγγειοπλάστες προσάρμοζαν τις φόρμες τους στις ανάγκες του κάθε χρήστη: για τον ρετσινά το “πλακουτό”, για να “κάθεται” καλύτερα στο σαμάρι του γαϊδουριού.

Για τον ψαρά το “φαρδοκώλο”, για να μην αναποδογυρίζει εύκολα στη βάρκα. Όλα αυτά τα αντικείμενα κουβαλάνε μέσα τους σοφία αιώνων, βαθιά γνώση της πρώτης ύλης (γη) και των στοιχείων νερό- αέρας- φωτιά. Οι μορφές που προκύπτουν, μελετημένες στις πρακτικές λεπτομέρειες, αποτυπώνουν ένα είδος λιτής “συνοχής”: δεν μπορείς να προσθέσεις ή να αφαιρέσεις τίποτα- εκεί έγκειται η ομορφιά τους» μας λέει η Θεοδώρα Χωραφά, η οποία συνεπιμελείται την έκθεση.


Η έκθεση στο Μουσείο
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κολώνας στην Αίγινα παίρνει λοιπόν ζωή από μια παρουσίαση η οποία γίνεται για δεύτερη φορά στους χώρους του συνδέοντας το χθες με το σήμερα μέσα από την τέχνη της κεραμικής. Η συγκεκριμένη έκθεση δεν αναδεικνύει μόνο κεραμικές δημιουργίες αλλά έχει και τον χαρακτήρα αφύπνισης για μια τέχνη που χάνεται. Για τους ανθρώπους της Αίγινας, λοιπόν, που έχουν συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο αυτής της απώλειας, η συγκεκριμένη έκθεση δεν είναι μια απλή εκδήλωση αλλά μια πραγματική γιορτή και συνάμα ένα σήμα κινδύνου. Δεκαοκτώ κεραμίστες απ΄ άκρη σ΄ άκρη του ελλαδικού χώρου ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αποδείξουν ότι η τέχνη τους δεν είναι μόνο παρελθόν αλλά παρόν και μέλλον.

Η ελληνική κεραμική θα συνομιλήσει με την αρχαία μέσα από μια έκθεση πέντε ενοτήτων. Τι τις ενώνει: «Μα φυσικά ο πηλός, η φωτιά και η Αίγινα» μας απαντά η κυρία Μαργαρίτα Εκκλησιάρχου, έτερη επιμελήτρια της έκθεσης. Με τα αρχαία κεραμικά της μόνιμης συλλογής του μουσείου να αποτελούν σημείο αναφοράς, η παραδοσιακή κεραμική θα αποτελέσει συνδετικό κρίκο του παρελθόντος με το παρόν μέσα από την παρουσίαση χρηστικών αντικειμένων όπου η τέχνη μεταδίδεται τυπικά από μάστορα σε μαθητή. Θα αναδειχθεί επίσης η έντεχνη παράδοση όπου το χρηστικό αντικείμενο αποκτά μια πιο προσωπική σφραγίδα, εκείνη του κατασκευαστή-καλλιτέχνη, με τις πηγές έμπνευσης να διευρύνονται, ενώ η σύγχρονη έκφραση της κεραμικής θα αποτελέσει μια ξεχωριστή ενότητα αποδεικνύοντας ότι επηρεάζεται από το παγκόσμιο γίγνεσθαι και απολαμβάνει πληθώρα πρώτων υλών από το εξωτερικό. Ως ιδιαίτερη ενότητα, τέλος, θα παρουσιαστεί η κεραμική μαθητευομένων που ασκούνται μελετώντας και αναπαράγοντας εκθέματα του μουσείου. Και μπορεί στην περυσινή έκθεση να παρουσιάστηκαν έργα ελλήνων και ξένων κεραμιστών, εφέτος όμως στο αίθριο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κολώνας στη συντριπτική τους πλειονότητα εκθέτουν Έλληνες. Πρόκειται για τους Μαργαρίτα Εκκλησιάρχου, Βένια Δημητρακοπούλου, Τριανταφυλλιά Κοττάκι, Ηelen Μudie, Νίκο Σκλαβενίτη, Κατερίνα Γιάννακα, Βούλα Γουνελά, Μαρία Βλαντή, Εφη Σπηλιώτη, Σαβίνα Βασιλειάδου, Μαρία Πετράτου, Κατερίνα Μπούγα, Μάρω Κερασιώτη, Καρμέλα Ιατροπούλου, Βύρωνα Δημητρακούλη, Ηλία Χριστόπουλο, Γιώργο και Νεκτάριο Γκαρή.

ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ
«Κεραμικές συνομιλίες», Αρχαιολογικό Μουσείο Αίγινας (Κολώνα) 11-30 Σεπτεμβρίου 2010
Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 8.30-15.00 (εκτός Δευτέρας)


Πηγή: Το Βήμα, Κ. Λυμπεροπούλου,