Επαναπατρισμός αρχαίων που χάθηκαν επί Κατοχής

Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Χιλιάδες είναι τα αρχαία που αγνοούνται από την περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει αρχίσει εδώ και ένα χρόνο μία έρευνα στα κρατικά αρχεία για να διαπιστώσει το σύνολο των αρχαίων που έχουν φύγει κατά την περίοδο 1941-45 προκειμένου να τα διεκδικήσει επισήμως.

Φωτογραφία αρχείου με νεολιθικά χρυσά δακτυλιόσχημα περίαπτα περιόδου 4500-3200 π.Χ.Ήδη αναμένεται ο επαναπατρισμός ενός συνόλου νεολιθικών που κατέχει γερμανικό μουσείο. Πρόκειται για "δεκάδες χιλιάδες νεολιθικά όστρακα από τη Θεσσαλία", σύμφωνα με τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, η οποία διευκρινίζει ότι από την έρευνα που διενεργείται δεν προκύπτει ότι πωλούνται στο διαδίκτυο κλεμμένα από εκείνη την περίοδο, όπως αναφέρθηκε σε δημοσιογραφικά σχόλια και αναρτήσεις σε ιστολόγια. Σε χτεσινή του ανακοίνωση το υπουργείο Πολιτισμού τα διαψεύδει και με την ευκαιρία τονίζει ότι ολοκληρώνεται σύντομα η γενική καταγραφή και διασταύρωση στοιχείων για όσα αρχαία έκλεψαν οι Γερμανοί.
Βεβαίως υπάρχει από το 1946 ειδικός τόμος με τον τίτλο « Ζημίαι των αρχαιοτήτων εκ του πολέμου και των στρατών κατοχής» όπου έχουν καταγραφεί οι παράνομες ανασκαφές και οι κάθε είδους καταστροφές πολιτιστικών αγαθών κατά το 1941-45. Τον κατάλογο αυτό συνέταξε ο αείμνηστος αρχαιολόγος Χρήστος Καρούζος με τους συνεργάτες του στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Για την επιστροφή αυτών των αρχαιοτήτων έχουν μεταβεί κατά καιρούς στο εξωτερικό (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, Ιταλία, Αυστρία) πολλοί Έλληνες αρχαιολόγοι, χωρίς θεαματικά αποτελέσματα.
Λίγα από αυτά έχουν εντοπιστεί γιατί είναι πιθανόν να κρύβονται ακόμη σε αποθήκες. Ωστόσο, σε λίγο θα επαναπατρισθούν τα νεολιθικά, για την ύπαρξη των οποίων ενημερώθηκε η νεοσύστατη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών το 2010 από τον ίδιο τον επιστημονικό υπεύθυνο του ιδρύματος του μουσείου Pfahlbaumuseum. Ενημέρωσε την ελληνική πλευρά ότι φυλάσσονται εκεί αρχαιότητες προερχόμενες από την παράνομη ανασκαφή νεολιθικού οικισμού στη Θεσσαλία, η οποία διεξήχθη κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τους Γερμανούς.
Το υπουργείο με εγκύκλιό του από τον περασμένο Φεβρουάριο έχει ζητήσει από όλες τις κατά τόπους εφορείες αρχαιοτήτων ανά την επικράτεια να αναφέρουν, με βάση στοιχεία από τα αρχεία τους, τις αρχαιότητες που χάθηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής και αν κάποιες από αυτές έχουν επαναπατρισθεί. Γιατί έχει συμβεί και αυτό, ελάχιστα αντικείμενα έχουν γυρίσει στις δεκαετίες '60 και ΄90.
Η έρευνα που γίνεται τώρα δείχνει πως η καταγραφή των απωλειών σε αρχαιότητες του 1946 δεν περιελάμβανε καταστροφές και αρπαγές βυζαντινών και μεταβυζαντινών αντικειμένων, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά. Τέλος, σε συνεργασία με την Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων, ερευνάται το σύνολο του αρχειακού υλικού του Ιστορικού Αρχείου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και εντός των επομένων μηνών θα εξαχθούν οριστικά και επιστημονικώς τεκμηριωμένα συμπεράσματα για το θέμα των αρπαγέντων ελληνικών πολιτιστικών θησαυρών, στη διάρκεια της Κατοχής.
Enet.gr