Χρυσόβουλα, υδατόσημα και «ζωντανές» περγαμηνές

Στο μέλλον οι ιστορικοί θα γνωρίζουν τις κρατικές δαπάνες την εποχή του Οθωνα, είναι όμως πολύ αμφίβολο αν θα μπορούν να βγάλουν άκρη με τα οικονομικά στοιχεία της Μεταπολίτευσης. Γιατί η δημόσια διοίκηση σήμερα δεν μπορεί καν να διατηρήσει αρχεία!


«Το υπουργείο Οικονομικών είναι από τα πλέον απείθαρχα», λέει ο επικεφαλής των Γενικών Αρχείων του Κράτους Νίκος Καραπιδάκης. «Ετσι, ενώ γνωρίζουμε για το 1835, πόσο κόστιζε το ιππικό στο κράτος, δεν μπορούμε να έχουμε εικόνα της ιστορίας των δαπανών τις τελευταίες δεκαετίες. Στη Γαλλία, αν κάποιος καταστρέψει αρχεία, μπορεί να μπει και φυλακή».

Η ζοφερή αυτή εικόνα που περιγράφει ο πρόεδρος της Εφορείας των ΓΑΚ δείχνει ακριβώς τα επίπεδα δυσλειτουργίας στη δημόσια διοίκηση. Δείχνει το γιατί ο δημόσιος τομέας βρίσκεται στο επίκεντρο της διαμάχης για την κρίση αλλά και το γιατί δεν μπορεί να εφαρμόσει όσα καλείται να εφαρμόσει.

«Βλέποντας την κατάσταση με τη ματιά του ιστορικού, θα έλεγα ότι η σημερινή κρίση είναι η λογική συνέπεια όλων των μέτρων που ελήφθασαν από το κράτος στη Μεταπολίτευση», σημειώνει. «Σωστά λέγεται ότι δεν αυτοκτονούν μόνο άτομα, αυτοκτονούν και κοινωνίες».

Ο Νίκος Καραπιδάκης πιστεύει μάλιστα ότι παλιότερα, που η Ελλάδα ήταν φτωχότερη, οι διοικητικές δομές ήταν καλύτερες. «Σήμερα η ελληνική δημόσια διοίκηση δεν πιστεύω ότι θα ήταν ικανή να αντιμετωπίσει μια ανταλλαγή πληθυσμών. Τις δεκαετίες του '20 και του '30 κατάφερε να αφομοιώσει το μεγαλύτερο δημογραφικό σοκ στην ελληνική ιστορία. Απαλλοτριώσεις, αναγνωρίσεις τίτλων και όλα όσα χρειάζονταν για πέντε εκατομμύρια ανθρώπους που ζούσαν σε παράγκες, στρατώνες, σχολεία, αρχαιολογικούς χώρους. Ηταν ένας άθλος τον οποίο δεν θα μπορούσε να πραγματοποιήσει το σημερινό κράτος»…

Για τα αρχεία των κομμάτων - που, πάντως, από νομική άποψη, θεωρούνται ιδιωτικά - ξέρουμε λίγα πράγματα. «Το ΠΑΣΟΚ τα έχει, αλλά δεν ξέρουμε πού, ούτε αν επιτρέπεται η πρόσβαση. Για τη Ν.Δ. οι φήμες της πιάτσας λένε ότι κάποια στιγμή τα έχασε - φυλάσσονταν σε αποθήκες των εγκαταστάσεων Αλαφούζου. Βέβαια τα αρχεία των Ράλλη και Αβέρωφ βρίσκονται στο Ιδρυμα Καραμανλή.

Τα πιο οργανωμένα αρχεία τα έχει το ΚΚΕ - πήρε χρηματοδότηση, μάλιστα, γι' αυτά - αλλά δεν επιτρέπει την πρόσβαση. Τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) που είναι προσβάσιμα, έχουν τη δική τους ιστορία. Πρόκειται για τα αρχεία του ΚΚΕ Εσωτερικού που αποσπάστηκαν από το αρχείο του ΚΚΕ - το οποίο τα διεκδικεί - το 1968 στο Βουκουρέστι. Κάποια στιγμή ο Τσαουσέσκου, δεχόμενος πιέσεις, τα έστειλε στη Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Εκεί τα φύλαγε ο Νικόλας Κέδρος ο οποίος, όταν άρχισαν οι εντάσεις με τη FYROM, τα μετέφερε στην Ελλάδα. Φυλάσσονται ακόμα σε σκοπιανές κούτες και είναι ταξινομημένα με τον γιουγκοσλαβικό τρόπο τήρησης αρχείων», καταλήγει ο καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου. Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους γνώρισαν αρκετές ταλαιπωρίες στεγαζόμενα σε διάφορα απίθανα υπόγεια κρατικών κτιρίων, μέχρι που το 2003 απέκτησαν τη δική τους σύγχρονη στέγη στο Ψυχικό. Μαζί με τα παραρτήματα (τα περιφερειακά αρχεία) σε διάφορες πόλεις της χώρας, απασχολούν 140 υπαλλήλους στον καθένα από τους οποίους - γιατί τα αρχεία μετριούνται σε μέτρα - αναλογούν κάποιες δεκάδες χιλιόμετρα χαρτιού. Παραλαμβάνουν τη θηριώδη παραγωγή του δημόσιου τομέα (υπουργεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.λπ.) και αποφασίζουν - ως μόνα αρμόδια γι' αυτό - τι μπορεί να καταστραφεί και τι πρέπει να διατηρηθεί στην Ιστορία. «Εδώ τα αρχεία καταφθάνουν με φορτηγά. Και τα ΓΑΚ αποτυπώνουν τη μεγάλη μνήμη της διοίκησης», λέει ο πρόεδρός τους Νίκος Καραπιδάκης

Το υπουργείο Παιδείας είναι εκείνο που ίδρυσε τα Γενικά Αρχεία του Κράτους το 1914. Και μόνο την περίοδο 1974-1986 είχαν υπαχθεί στο Πολιτισμού. Αυτό λόγω της δικτατορίας, που τα υπήγαγε στο Προεδρίας, στο πλαίσιο του οποίου δημιουργήθηκε το Πολιτισμού ως εργαλείο προπαγάνδας. «Οσο όμως υπαγόταν στο Πολιτισμού, που είναι φτωχό, υπήρχαν λεφτά μόνο για σπάγκους ώστε να δένονται οι φάκελοι», λέει ο Νίκος Καραπιδάκης. Το Παιδείας είναι πιο πλούσιο και μπορεί να τροφοδοτεί τα Αρχεία με αποσπάσεις υπαλλήλων. Αλλωστε το προσωπικό των ΓΑΚ είναι, αν και χαμηλά αμειβόμενο, υψηλών προσόντων: απαιτείται συνήθως πτυχίο νομικής και η γνώση ιταλικών ή τουρκικών. Ανάμεσα στους εργαζομένους υπάρχουν πολύ σοβαροί ερευνητές, με μεταπτυχιακούς τίτλους και διδακτορικά, καθώς και μία από τις καλύτερες ομάδες αναπαλαίωσης χαρτιού στη χώρα. Διαθέτουν δυνατότητα πλυσίματος του χαρτιού, μηχανή συμπλήρωσης του χαρτιού, απεντομωτήριο - συχνά τα αρχεία έρχονται γεμάτα σκουλήκια, λένε οι ειδικοί συντηρητές - αλλά και ένα μπούνκερ - «Αρχειοστάσιο έκτακτης ανάγκης», λέγεται - όπου προβλέπεται, βάσει πρωτοκόλλου, τι θα φυλαχτεί κατά προτεραιότητα (λ.χ. τα Συντάγματα του Αγώνα) σε περίπτωση μεγάλης καταστροφής.

Ενα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα των Γενικών Αρχείων είναι ο «Αρχειομνήμων», «η πιο μεγάλη ψηφιοποίηση στην Ελλάδα». Φιλοδοξία του υπουργείου Παιδείας είναι να μπορέσει, σε σύντομο χρονικό διάστημα, να εισαγάγει τα αρχεία, μέσω του Αρχειομνήμονα, στη διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο, ώστε η Ιστορία να διδάσκεται από πρωτογενές υλικό.

Πηγη: Τα Νέα,Μανώλης Πιμπλής