Τάριν Σάιμον: Φωτογραφίες που σφίγγουν το στομάχι

 

Φλόγες ξεπετάγονται από ένα αυτοκίνητο Toyota Corolla κατά τη δοκιμή ενός συστήματος κατά της αυτοκινητοπειρατείας στη Νότια Αφρική: μια από τις φωτογραφίες της Τάριν Σάιμον που παρουσιάζονται στην Αθήνα.

 

 

 

Στους λευκούς τοίχους της αίθουσας τέχνης Gagosian μία σειρά από τετράγωνα κάδρα τοποθετημένα το ένα πλάι στο άλλο θυμίζουν πένθιμη παρέλαση, καθώς το μαύρο χρώμα κυριαρχεί. Πράγματι, από μακριά δυσκολεύεται κάποιος να αντιληφθεί ότι πρόκειται για φωτογραφίες. Θα πρέπει να πλησιάσει για να δει ότι το μαύρο αποτελεί απλώς κοινό φόντο σε διαφορετικά φωτογραφικά στιγμιότυπα.

Δίπλα στα ισομεγέθη αυτά κάδρα ένα μικρότερου μεγέθους κείμενο λειτουργεί ως επεξηγηματική λεζάντα. Και όταν ο επισκέπτης ξεκινά να διαβάζει το κείμενο - κοιτάζοντας παράλληλα τη φωτογραφία - αντιλαμβάνεται ότι κάθε μία από αυτές τις εικόνες είναι από μόνη της ένας ολόκληρος κόσμος· που σε προσκαλεί να τον επισκεφθείς για να προβληματιστείς βαθιά με τον οξύ σαν λεπίδι φακό της Τάριν Σάιμον. Η νεοϋορκέζα φωτογράφος, που έχει παρουσιάσει δουλειές της στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, αποφάσισε να δώσει για πρώτη φορά δείγμα γραφής της στην Ελλάδα μέσα από έντεκα στιγμιότυπα της σειράς «Black square» (Μαύρο τετράγωνο).

Στις ακριβείς διαστάσεις πλαισίου του εμβληματικού έργου «Black square», που δημιούργησε το 1915 ο ιδρυτής του σουπρεματισμού Καζιμίρ Μάλεβιτς, η Σάιμον «καρφώνει» τη φωτογραφική ματιά της - έχοντας περιπλανηθεί από τη Μόσχα ως τη Νότια Αφρική και από την ψυχροπολεμική δεκαετία του 1950 ως σήμερα. Εκεί βλέπει κανείς ένα βιβλίο όπου καταγράφεται το περιεχόμενο μιας αμερικανικής διαστημικής κάψουλας με ιστορικά ντοκουμέντα, θαμμένης κάτω από το έδαφος στο σημείο όπου έγινε η παγκόσμια έκθεση της Νέας Υόρκης το 1939: θεωρείται ικανή να αντισταθεί στη φθορά του χρόνου για 5.000 χρόνια, έτσι ώστε να μαθαίνει στους ανθρώπους του μέλλοντος αγγλικά.

Παραδίπλα ένας μπλε και χρυσός παπαγάλος Μακάο, η Αμίγκα, είναι φανερό ότι υποφέρει από σύνδρομο καταστροφής του υπέροχου φτερώματός του, καθώς έχει μαδήσει ένα μεγάλο μέρος του. Πολλά πτηνά σε αιχμαλωσία αναπτύσσουν το σύνδρομο καταστροφής του φτερώματός τους ως αποτέλεσμα έλλειψης ελευθερίας, μας πληροφορεί το κείμενο.

Ενα πορτρέτο του Χένρι Κίσινγκερ «συνομιλεί» με μία μετέωρη τεχνητή καρδιά που, λευκή, σαν στοιχειωμένο λουλούδι, υποδηλώνει το εύθραυστο της ζωής και την εξάρτησή της από την τεχνολογία. Λίγο πιο πέρα τρομακτικές φλόγες ξεπετάγονται μέσα από ένα αυτοκίνητο Toyota Corolla κατά τη δοκιμή ενός εξαιρετικά βίαιου συστήματος ενάντια στην αυτοκινητοπειρατεία που πραγματοποιείται στη Νότια Αφρική.

Το ταξίδι της Σάιμον δεν περιορίζεται σε τόπους. Εκτείνεται και στον χρόνο. Σε ένα άλλο στιγμιότυπο βλέπουμε την πρώτη συσκευή βιντεοτηλεφώνου για καταναλωτές (1964), αλλά και το τελευταίο γράμμα που συνέταξαν η Εθελ και ο Τζούλιους Ρόζενμπεργκ: απευθυνόταν στους δύο γιους τους, τους οποίους άφησαν ορφανούς όταν εκτελέστηκαν, το 1953, με την κατηγορία της κατασκοπείας.

Εικόνες και κείμενα

Ποιος είναι ο στόχος της φωτογράφου; Να εγκαταλείψουμε την έκθεση με το στομάχι σφιγμένο; «Αν και ποτέ δεν δηλώνω στόχο, μάλλον αυτός είναι. Να σας σφίξω το στομάχι» απαντά. «Μου αρέσει αυτή η αντίδραση που μου περιγράφετε. Συνήθως νιώθει κάποιος άβολα σε αυτές τις "περιοχές", όπου δεν γνωρίζουμε με σιγουριά τι είναι καλό, τι κακό, τι σωστό και τι λάθος, τι πραγματικό και τι όχι. Και ναι, με ενδιαφέρουν αυτές οι "περιοχές" όπου δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις και τίποτε δεν είναι ξεκάθαρο».

Για να αναδείξει την αδυναμία μας να κατανοήσουμε πλήρως ένα «γεγονός» η Τάριν Σάιμον αποτυπώνει εκκεντρικά έως και εκρηκτικά στιγμιότυπα. «Για εμένα όλα αυτά τα έργα είναι σαν να έχουν φωνή - η οποία αντιπροσωπεύει πολλές περίεργες ανθρώπινες μεταπτώσεις», σχολιάζει. Από τη σειρά «An american index of the hidden and unfamiliar» (2007), χάρη στην οποία έγινε ευρύτερα γνωστή, καθώς έδινε στο κοινό πρόσβαση σε ανοίκεια πεδία (φωτογραφίζοντας π.χ. τον ιό του AIDS), ως την έκθεση «Α living man declared dead and other chapters» (που ταξίδεψε από την Tate Modern ως το MoMA), η Σάιμον υπηρετεί μια θεματολογία στα όρια της ασάφειας και της περιπλοκότητας. Τι είναι αυτό που ενώνει τα περισσότερα έργα της; Oτι χρησιμοποιεί σταθερά το θεατρικό μαύρο φόντο, αλλά και επεξηγηματικούς υπότιτλους.

«Το μαύρο φόντο αναφέρεται στη ζωγραφική του Καζιμίρ Μάλεβιτς. Εγώ ήθελα να το χρησιμοποιήσω ως χώρο για να πειραματιστώ. Το "Black square" είναι κάτι που μου επιτρέπει να είμαι περισσότερο ελεύθερη και το χρησιμοποιώ από καιρού εις καιρόν. Το φόντο αποτελεί για εμένα ένα θεμελιώδες πλαίσιο εργασίας όπου μπορώ να πειραματιστώ» λέει η φωτογράφος. Οσο για το συνοδευτικό κείμενο... «Το κείμενο, το γραφικό σχέδιο και η φωτογραφία είναι το ίδιο σημαντικά για εμένα. Ξοδεύω πάρα πολύ χρόνο σε αυτές τις ασχολίες και ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για το πεδίο μεταξύ κειμένου και εικόνας, όπου μπορούν να γίνουν πολλές ερμηνείες».

«Θα ήθελα να φωτογραφίσω τη Χρυσή Αυγή»
Η 37χρονη φωτογράφος ταξιδεύει ασταμάτητα. «Είναι τρόπος ζωής για μένα. Για το "A living man declared dead and other chapters" έπρεπε να ταξιδέψω σε 25 χώρες και σε άλλες τόσες πόλεις. Περνώ ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μου ταξιδεύοντας, οργανώνοντας, γράφοντας, διαβάζοντας και προσπαθώντας να αποκτήσω επαφές».

Ποιο μέρος του κόσμου νιώθει σαν σπίτι της;

«Δεν ξέρω πού είναι το σπίτι μου. Μου αρέσει να κινούμαι τριγύρω. Υποθέτω ότι η Νέα Υόρκη είναι το σπίτι μου, διότι εκεί βρίσκεται η οικογένειά μου».

Πώς, ύστερα από ένα διεθνές οδοιπορικό, αποφάσισε να παρουσιάσει καινούργια δουλειά της στην Ελλάδα και μάλιστα εν μέσω βαθιάς κρίσης;

«Ηθελα να δείξω τη δουλειά μου σε έναν νέο χώρο και να τη συστήσω σε ένα νέο κοινό που δεν την είχε δει ως σήμερα. Πάντα με ενδιαφέρει να εκθέτω έργα μου σε διαφορετικά μέρη του κόσμου» απαντά η Τάριν Σάιμον για την έκθεση που αμέσως μετά την Αθήνα θα παρουσιαστεί στο Λονδίνο.

Αραγε το έργο της «Wallet from Man's Skin» («Πορτοφόλι από δέρμα ανθρώπου») έχει σχέση με την οικονομική κρίση;

«Σίγουρα. Είναι μια μεταφορά για το πώς τα οικονομικά προβλήματα επηρεάζουν την ανθρώπινη ύπαρξη και για τις θυσίες που μπορούμε να κάνουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε την οικονομική πίεση. Σχεδόν με το αίμα μας». Αληθεύει ότι εξέφρασε την επιθυμία να φωτογραφίσει μέλη της Χρυσής Αυγής; «Ναι, θα ήθελα να τους φωτογραφίσω. Οταν, φυσικά, μου δοθεί η ευκαιρία».

πότε & πού:
Τάριν Σάιμον, «Black Square». Γκαλερί Gagosian, Μέρλιν 3, τηλ. 210 3640.215, www.gagosian.com.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ