ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ «ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ» ΚΑΙ ΜΜΕ:Τομέας υπερκερδών για το κεφάλαιο

Ινδονησία: Πλοήγηση με το «λαπ τοπ» μετά την προσευχή

Τη «χαρτογράφηση» του, αλματωδώς ανοδικού, τομέα των ψηφιακών και ψηφιοποιημένων πολιτιστικών «προϊόντων» με στόχο την αύξηση των υπερκερδών των μονοπωλίων επιχειρεί μία ογκώδης μελέτη του «Κοινού Κέντρου Ερευνών» (Joint Research Centre - JRC), ενός «εργαλείου» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αποστολή να παράσχει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη στη χάραξη, ανάπτυξη, υλοποίηση και παρακολούθηση της αντιδραστικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης.


Η μελέτη έχει τίτλο «Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και βιομηχανίες περιεχομένου» (σ.σ. δηλαδή «πολιτιστικές βιομηχανίες») και αυτοπροσδιορίζεται ως «μια ποσοτική επισκόπηση, η οποία αποτελεί σημαντική συμβολή στην πρόσφατη πρωτοβουλία της Επιτροπής για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης στον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα», δηλαδή στην αναβαθμισμένη επίθεση του κεφαλαίου στους δημιουργούς και τη συνείδηση. Είδε το φως της δημοσιότητας στα τέλη του περασμένου μήνα και το πρώτο συμπέρασμά της είναι ότι, ενώ τα οφέλη από την ψηφιοποίηση του «περιεχομένου» (σ.σ. όρος - «ομπρέλα» για το σύνολο του πολιτιστικού - δημιουργικού τομέα) είναι πολλά για τους «καταναλωτές»... τα έσοδα ωστόσο υστερούν, πάντα με τα αδηφάγα κριτήρια του κεφαλαίου φυσικά. Η παγκόσμια δαπάνη στον ψηφιακό τομέα τριπλασιάστηκε την περίοδο 2006 - 2010, με τον τομέα της μουσικής να καταλαμβάνει το 30% των παγκόσμιων πωλήσεων στην ψηφιακή αγορά. Αντίθετα, μόνο το 6% των εφημερίδων, περιοδικών, βιβλίων και φιλμ/βίντεο ήταν ψηφιακό.

Αποκαλυπτικός για τους σκοπούς τέτοιων ερευνών ήταν ο αρμόδιος Επίτροπος για την Ερευνα, την Καινοτομία και την Επιστήμη, ο οποίος είπε ότι τα Media και οι «βιομηχανίες περιεχομένου είναι καινοτόμες και έχουν μεγάλη κοινωνική και οικονομική σημασία για την Ευρώπη» διότι η αντίδραση στις «προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιακής αλλαγής θα είναι το κλειδί» ώστε «τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα να μετατρέπουν αυτές τις προκλήσεις σε ευκαιρίες». Ετσι, «αυτή η έκθεση παρέχει μια πολύτιμη γνώση για τις βιομηχανίες και τους φορείς χάραξης πολιτικής και θα μας βοηθήσει να διαμορφώσουμε τις σωστές απαντήσεις μαζί».

Η έρευνα «υπογραμμίζει την αυξανόμενη διασύνδεση και τη σύγκλιση των βιομηχανιών περιεχομένου με τον τομέα των πληροφοριών και της επικοινωνίας στον τομέα των τεχνολογιών (ΤΠΕ - τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρονικών υπολογιστών και λογισμικό βιομηχανίας). Το περιεχόμενο και οι ΤΠΕ βιομηχανίες μαζί αυξάνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, για την περίοδο 2006-2010 με ετήσιο ρυθμό 8,4%, ενώ ο τομέας του περιεχομένου αυξήθηκε με ρυθμό 4,9%».

Κατά την άποψη της Επιτροπής, «η στροφή στην ψηφιακή εποχή προσφέρει νέες ευκαιρίες για τις βιομηχανίες περιεχομένου και τα μέσα ενημέρωσης για την απόσβεση των επενδύσεων μέσω της αξιοποίησης νέων "καναλιών" διανομής και συσκευών». Επιπλέον, η «πλήρης αξιοποίηση των ευκαιριών για τη διανομή των μέσων ενημέρωσης και του περιεχομένου, διασυνοριακά, θα είναι ουσιαστικής σημασίας για την αύξηση των θεατών, των αναγνωστών και των εσόδων»...

Το «περιεχόμενο» - προϊόν στον καπιταλισμό σήμερα

Από την έρευνα προκύπτουν τα παρακάτω:

1) Η ψηφιοποίηση αύξησε τις πωλήσεις των βιβλίων, με τις δαπάνες για την αγορά τους σχεδόν να διπλασιάζονται κάθε χρόνο ανάμεσα στο 2006 και το 2010, ωστόσο, η πώληση των ψηφιακών βιβλίων εξακολουθεί να ισοδυναμεί μόνο με το 3% των παγκόσμιων πωλήσεων βιβλίων. Εδώ να σημειωθεί ότι το ψηφιακό βιβλίο είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς το κεφάλαιο οργανώνει το πεδίο της μελλοντικής κερδοφορίας του, αφού, το ηλεκτρονικό διάβασμα προϋποθέτει ανάλογες συσκευές, λογισμικό κλπ. για να το υποστηρίξει τεχνικά. Δηλαδή, προϋποθέτει την -και προσβλέπει στην- αύξηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας και σε άλλους, σχετικούς με την «πολιτιστική βιομηχανία», κλάδους. Θα πρέπει επίσης να υπογραμμισθεί, ότι ακριβώς επειδή ο σκοπός είναι το κέρδος με «παρελκόμενη» την ιδεολογική χειραγώγηση, είναι εύλογο τι περιεχομένου ψηφιακά βιβλία θα «πλασάρονται» από τα μονοπώλια στην αγορά.

Πάντως, τα μονοπώλια του κλάδου προβλέπουν ότι τα έσοδα από τα ηλεκτρονικά βιβλία μέχρι και το 2014, θα ανέλθουν από το κάτι λιγότερο από 1% (το 2008) σε σχεδόν 9% στις πέντε μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αγορές, από 1% σε περίπου 17% στις ΗΠΑ και από 2% σε περίπου 8% στην Ιαπωνία.

2. Το διαδίκτυο έχει καταστεί η δεύτερη προτιμώμενη επιλογή για ενημέρωση μετά την τηλεόραση. Ωστόσο, η τυπωμένη εφημερίδα παραμένει η βασική κινητήρια δύναμη εσόδων για τους εκδότες. Ετσι, αν και τα ψηφιακά διαφημιστικά έσοδα έχουν αυξητική τάση, ωστόσο, δεν ξεπέρασαν το 10% των διαφημιστικών εσόδων σε παγκόσμιο επίπεδο το 2010.

3. Κατά μέσο όρο, το 70% των μουσικών ηχογραφήσεων που «καταναλώνεται» στις ΗΠΑ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Γαλλία και στη Γερμανία (τέσσερις από τις μεγαλύτερες αγορές παγκοσμίως στη μουσική) «καταναλώνεται» μέσω του διαδικτύου ή με άλλες ψηφιακές πλατφόρμες. Ωστόσο, τα έσοδα από τις ψηφιακές «πηγές» στις χώρες αυτές αντιπροσωπεύουν μόνο το 35% του συνόλου των καταγεγραμμένων πωλήσεων μουσικής.

4. Οι ψηφιακές δαπάνες (απόκτηση «προϊόντων» των μέσων ενημέρωσης σε ψηφιακή μορφή) τριπλασιάστηκαν μεταξύ 2006 - 2010 σε όλο τον κόσμο και αυξάνονται σταθερά, αν και εξακολουθούν να αποτελούν ένα μικρό ποσοστό των παγκόσμιων πωλήσεων. Η μουσική έχει το μεγαλύτερο μερίδιο, με το 30% των παγκόσμιων πωλήσεών της το 2010 να είναι ψηφιακό.

5. Η ευρωπαϊκή εκδοτική βιομηχανία είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο και περιλαμβάνει συνολικά 83.472 επιχειρήσεις. Οι μεγαλύτεροι επιμέρους τομείς όσον αφορά τον αριθμό των επιχειρήσεων είναι οι εκδότες βιβλίων (31.813 ή 38,1%) και τα περιοδικά (18.975 ή 22,7%). Οι εκδοτικές επιχειρήσεις των εφημερίδων είναι ο μικρότερος υπο-τομέας, με μόνο 9.006 επιχειρήσεις στην ΕΕ των 27 (λιγότερο από το 11% του συνόλου).

6. Η γενική μείωση των πωλήσεων του έντυπου Τύπου δε συμπίπτει με την ψηφιοποίηση. Εκτιμά ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ξεκίνησε νωρίτερα λόγω των «μεταβαλλόμενων προτύπων κατανάλωσης» και μπορεί επίσης να είναι το αποτέλεσμα «μιας πιο ανταγωνιστικής αγοράς, με μείωση των περιθωρίων κέρδους και μείωση των τιμών».

7. Αν και οι γενικές δαπάνες μεταξύ 1997 και 2012 για τη διαφήμιση δείχνουν μια μέση αύξηση 37%, η διαφήμιση στις εφημερίδες έδειξε κατά μέσο όρο μείωση 7,8%.

8. Στα ΜΜΕ και στον τομέας «περιεχομένου» (σ.σ. ουσιαστικά η «πολιτιστική βιομηχανία») η δυναμική έχει μετατοπιστεί από την παραγωγή του «προϊόντος», στη διανομή του. Επιπλέον, ο τομέας των επικοινωνιών, των ΜΜΕ και των τεχνολογιών σημείωσε μέση ετήσια αύξηση 8% μεταξύ 2006 και 2010, ενώ, ο τομέας «περιεχομένου» είχε ανάπτυξη αλλά «βραδύτερη», με μέσο όρο 4,9% ετησίως.

9. Η ΕΕ χάνει την «ηγετική» της θέση παγκοσμίως στη βιομηχανία των ΜΜΕ. Το 1988 είχε πέντε εταιρείες στην πρώτη 15άδα, τέσσερις το 1998 και τρεις το 2008.

10. «Η κοινωνία κινείται» ανάμεσα σε πέντε οθόνες: Τηλεόραση, ηλεκτρονικός υπολογιστής, κονσόλες παιχνιδιών, κινητό τηλέφωνο με πολλές ηλεκτρονικές δυνατότητες. Το κινητό έγινε ένας «σημαντικός τρόπος» για τη διανομή παιχνιδιών, ειδήσεων, μουσικής και είναι «μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πλατφόρμες για την παροχή τέτοιου περιεχομένου και ποικίλων υπηρεσιών».

Την ίδια στιγμή, ο τομέας του διαδικτύου αναμένεται να αυξηθεί με ρυθμό 13% μέχρι το 2015.

Οπως είδαμε, η ΕΕ δεν κρύβει για ποιον δουλεύει όταν λέει ότι «η ανάπτυξη της τεχνολογίας προσφέρει νέες ευκαιρίες για τις βιομηχανίες περιεχομένου και τα μέσα ενημέρωσης για την απόσβεση των επενδύσεων»: Για το κεφάλαιο. Ακριβώς γι' αυτό οι δημιουργοί πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ο ρόλος τους σε αυτή τη φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού (χωρίς πισογύρισμα) είναι ακριβώς αυτός που προειδοποιούσε το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος»: Ρόλος υπαλλήλου των αστών. Και η απάντησή τους είναι να συμπαραταχθούν με τις αξίες και τα ιδανικά του ταξικού λαϊκού κινήματος.

ΠΗΓΗ: Ριζοσπάστης,Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ