Αρχαιολογικές έρευνες για την επιβεβαίωση της θέσης του ιπποδρόμου των Δελφών

Αρχαιολογική έρευνα προγραμματίζει στον ελαιώνα της Ιτέας ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Πάνος Βαλαβάνης, στην περιοχή όπου σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις τοποθετείται ο αρχαίος ιππόδρομος του ιερού και μαντείου των Δελφών, εκεί όπου ελάμβαναν χωράν οι ιππικοί αγώνες των Πυθίων και όπου έτρεξε προφανώς και ο περίφημος Ηνίοχος. Η έρευνα _ τοπογραφική και γεωλογική επίσης_ πρόκειται να διεξαχθεί από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τη Γαλλική Σχολή, καθώς γάλλοι αρχαιολόγοι ανέσκαψαν και αποκάλυψαν πρώτοι τα μνημεία των Δελφών.

Στην δυτική άκρη του ελαιώνα της Ιτέας, μόλις ένα χιλιόμετρο από την πόλη εντοπίσθηκε ο ιππόδρομος, ο αρχαιότερος που διασώζεται στην Ελλάδα, όπως λέει ο κ. Βαλαβάνης. «Η ανάγκη δημιουργίας του οικοδομήματος ήδη από την εισαγωγή ιππικών αγωνισμάτων το 586/582 π. Χ, σε συνδυασμό με την επιλογή του χώρου λόγω των συγκεκριμένων φυσικών χαρακτηριστικών, υποδηλώνει το αρχικό μνημείο και επομένως μπορεί να χρονολογηθεί μέσα στη δεύτερη δεκαετία του 6ου π. Χ. αιώνα, δηλαδή στην Αρχαϊκή εποχή», όπως λέει ο ίδιος.

Πάνω από 200 χρόνια αναζητούνταν η θέση του και πολλές υποθέσεις είχαν γίνει από έλληνες και γάλλους αρχαιολόγους, τελικά όμως βρέθηκε αλλού: Ανάμεσα στη λοφοσειρά Κεφαλή και στις προς ανατολάς υπώρειες των Αγίων Αναργύρων και του Γλα. Ο κ. Βαλαβάνης μάλιστα αποδίδοντας τα εύσημα στον πρώτο, που επισήμανε την συγκεκριμένη θέση αναφέρει ότι πρόκειται για τον αμφισσέα δημοσιογράφο και τυπογράφο Θεοχάρη Μελισσάρη, ο οποίος την κατέθεσε στο έργο του «Η ιστορία της Αμφίσσης και των πέριξ πόλεων και χωρίων», που είχε εκδοθεί το 1923! Κανείς όμως δεν έδωσε την σημασία που έπρεπε και μόνον κάποιες αναφορές έγιναν σε βιβλία τοπικού ενδιαφέροντος.

«Από την επισήμανση της θέσης του ιπποδρόμου ταυτοχρόνως επισημαίνεται και η θέση του αρχαϊκού σταδίου των Δελφών», λέει εξάλλου ο κ. Βαλαβάνης θέτοντας ένα ακόμη θέμα προς διερεύνηση, καθώς από την έρευνα προκύπτει ότι το πρώτο στάδιο, της Αρχαϊκής εποχής δηλαδή, βρισκόταν δίπλα στον ιππόδρομο και χρησιμοποιούσαν τις ίδιες εγκαταστάσεις. Αργότερα, είτε γύρω στα μέσα του 5ου π.Χ. αι., είτε στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. το στάδιο μεταφέρθηκε στη νέα του θέση, όπου το βλέπουμε και σήμερα, πάνω από το ιερό ενώ ο δελφικός ιππόδρομος παρέμεινε στην πεδιάδα μόνος του αλλά πάντα μέσα στην ιερά χώρα των Δελφών. Επιπλέον έχει άμεση οπτική επαφή με το ιερό, στοιχείο πολύ σημαντικό για τον συμβολικό συσχετισμό της απομακρυσμένης αγωνιστικής εγκατάστασης με τον λατρευτικό του πυρήνα.

Σε κάθε περίπτωση όμως η επισήμανση του ιπποδρόμου δεν ήταν εύκολη υπόθεση, αφού οι αρχαίοι ελληνικοί ιππόδρομοι δεν διέθεταν μνημειακές κατασκευές όπως οι ρωμαϊκοί, αλλά διαμορφώνονταν στο φυσικό ανάγλυφο, για να δημιουργηθούν χώροι για την κονίστρα σε ένα μακρύ, επίπεδο μέρος και για τους θεατές σε γειτονικό φυσικό πρανές.

Αυτές τις προδιαγραφές πληροί ο επιμήκης, επίπεδος χώρος, μήκους περίπου 600 μέτρων και πλάτους 80-100, όσο δηλαδή και οι ρωμαϊκοί ιππόδρομοι. Οι τρεις λόφοι που πλαισιώνουν εξάλλου αυτόν τον επιμήκη χώρο σχηματίζουν ισοϋψή και ομαλά πρανή, ιδανικά για παρακολούθηση των ιπποδρομιών και των αρματοδρομιών. Ιδιαιτέρως στη βόρεια πλευρά, δίπλα στον Γλα, το πρανές έχει σχεδόν θεατρική όψη, δημιουργώντας ιδανικό χώρο θέασης της σφενδόνης, δηλ. του σημείου στροφής των ίππων και των αρμάτων, στις κρισιμότερες φάσεις του αγώνα. Εκτός των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών, στα άκρα της νότιας και δυτικής πλευράς της κονίστρας επισημάνθηκαν αρχαίοι μακροί τοίχοι από μεγάλους ογκόλιθους.

«Δυστυχώς η συγκεκριμένη περιοχή έχει βάναυσα αλλοιωθεί από την λειτουργία γειτονικού λατομείου και τις εγκαταστάσεις μικρού εργοστασίου», λέει ο κ. Βαλαβάνης.Προσθέτει ωστόσο ότι η επισήμανση του ιπποδρόμου των Δελφών θα δώσει νέα ώθηση στις μελέτες για τους αρχαίους ελληνικούς ιπποδρόμους και θα ξαναφέρει σε συζήτηση πολλά από τα ζητήματα, που λόγω έλλειψης στοιχείων, βασίζονταν σε υποθέσεις.

ΠΗΓΗ: ΤΟ Β ΗΜΑ, ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ