Σε ανοιχτό Μουσείο Παραδοσιακών Τεχνών θα μετασχηματιστεί ερειπωμένο οικιστικό σύνολο στην Πλάκα

Ένα ερειπωμένο οικιστικό σύνολο στην Πλάκα, στο οποίο έχουν εντοπιστεί πολύτιμα οικοδομικά λείψανα από την Αρχαιότητα μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, πρόκειται να μετασχηματιστεί σε ανοιχτό Μουσείο Παραδοσιακών Τεχνών, προκειμένου να αναδείξει τη μορφή της παλιάς αθηναϊκής γειτονιάς, αλλά και παραδοσιακά επαγγέλματα που χάνονται στο χρόνο.

Το έργο της ολοκληρωμένης ανάπτυξης, ανάπλασης κι επανάχρησης του οικιστικού αυτού συνόλου, ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, έχει αναλάβει η Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεώτερων και Σύγχρονων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού σε συνεργασία με το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, ενώ πρόκειται να υλοποιηθεί ως έργο με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2007-2013.

Το υπό αναβίωση οικοδομικό τετράγωνο, που στην τελευταία του φάση στέγαζε οικίες, καταστήματα και βιοτεχνίες, είναι εγκαταλειμμένο και αποτελεί αντίφαση στην ήδη αναπλασμένη ευρύτερη περιοχή.

Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο προϊστάμενος της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Αττικής, Ορέστης Βαβατσιούλας, η παρέμβαση, στοχεύει στη διατήρηση, ένταξη και ανάδειξη του πολεοδομικού ιστού της παλαιάς Αθηναϊκής γειτονιάς, ως τόπου ιστορικής μνήμης, αποκαθιστώντας μεμονωμένα κτίρια, δρομίσκους και αυλές.

Παράλληλα, συμπληρώνει ο ίδιος, με την αναβίωση παλαιών επαγγελμάτων, μέσω της εγκατάστασης θεματικών ενοτήτων του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, στόχος είναι να ενισχυθεί ο διαδραστικός και εκπαιδευτικός του χαρακτήρας, και να εξασφαλισθεί η συμμετοχικότητα των πολιτών στο δημόσιο χώρο προσδίδοντας ζωντάνια στην σύγχρονη πόλη.

Η υπό ανάπλαση γειτονιά βρίσκεται στη συνοικία Βρυσάκι της Πλάκας, μιας από τις παλαιότερες περιοχές κατοίκησης των Αθηνών, που αποτελείται από τρεις γειτονιές. Οι δύο εξ αυτών (γειτονιές των Αγίων Αποστόλων και της Βλασσαρούς) αποτελούν σήμερα τον χώρο της Αρχαίας Αγοράς, όπου οι ανασκαφές της δεκαετίας του 1930 έσβησαν τα ίχνη μιας συνοικίας, στην οποία διέμενε η μεσαία τάξη. Το οικοδομικό όμως σύνολο που περικλείεται από τις οδούς Αδριανού, 'Αρεως Κλάδου και Βρυσακίου, αποτελεί ένα από τα λίγα εναπομείναντα αναλλοίωτα τμήματα του πολεοδομικού ιστού της Αθήνας του 19ου και πρώιμου 20ού αιώνα, που διασώθηκε λόγω της εξαίρεσής του από τις αρχαιολογικές ανασκαφές.

Στο συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο εντοπίζονται διαφορετικές περίοδοι ανοικοδόμησης: τα λείψανα του Υστερορωμαϊκού τείχους, ο ανασκαμμένος ναός του Αγ. Θωμά (5ος - 19ος αιώνας), ο μονόχωρος ναός του Αγίου Ελισσαίου (17ος αιώνας) και τα κατάλοιπα του αρχοντικού Χωματιανού Λογοθέτη (ύστερη περίοδος της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Αθήνα).

Τα κατάλοιπα του αρχοντικού συνοψίζονται σ' ένα πυλώνα που οδηγούσε στην κεντρική αυλή, μια τοξωτή εσοχή με βρύση δίπλα στον πυλώνα, μια λίθινη κλίμακα ανόδου και το πηγάδι της κεντρικής αυλής. Τα μνημεία αυτά έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του τετραγώνου. Σήμερα το οικοδομικό τετράγωνο αποτελεί σύμπλεγμα ερειπωμένων οικιών και καταστημάτων, η δόμηση των οποίων ξεκινά από τις αρχές του 19ου μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Η μελέτη (που χρηματοδοτήθηκε από το Τομεακό Σκέλος του Γ' ΚΠΣ) αφορά στη στερέωση, αποκατάσταση και λειτουργική ενοποίηση των κτιρίων του συγκροτήματος. Θα δημιουργηθούν αίθουσες εκθεσιακών χώρων, που θα στεγάσουν τις θεματικές ενότητες: Στέγαση, Τροφή, Ενδυμασία, Τεχνικές παραγωγής-μεταποίησης, Παραδοσιακά επαγγέλματα (όπως υφαντική, μεταλλουργία, αγγειοπλαστική, ξυλουργείο, ξυλογλυπτική, αργυροχοΐα και κηροπλαστική), Κοινωνική και πνευματική ζωή, Κύκλος ζωής και Ιστορία της Πλάκας.

Ο εκθεσιακός χώρος θα συμπληρωθεί από αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, χώρους αρχείων και βιβλιοθήκης, χώρους διοίκησης, χώρο υπαίθριων εκδηλώσεων και χώρο εκπαιδευτικών προγραμμάτων με εκθετήριο και εργαστήριο για παιδιά.

Η μελέτη περιλαμβάνει, επίσης, την ανάδειξη και λειτουργική ένταξη των ναών του Αγίου Θωμά και Αγίου Ελισσαίου, του τμήματος υστερορωμαϊκού τείχους, των υπολειμμάτων της οικίας Λογοθέτη, αλλά και όσων αξιόλογων αρχαιολογικών ευρημάτων αποκαλυφθούν κατά τη διάρκεια της συνολικής παρέμβασης.

Στόχος της παρέμβασης είναι να αναδείξει την ιστορική, πολεοδομική και αρχιτεκτονική φυσιογνωμίας της πόλης των Αθηνών με παράλληλη διαδραστική ένταξη του μουσείου στο μνημειακό σύνολο. Επίσης θα καλυφθεί η στέγαση του μουσείου σε ιδιόκτητο χώρο του ΥΠΠΟΤ (σήμερα το Μουσείο στεγάζεται σε περιορισμένης χωρητικότητας νοικιασμένο χώρο) και επιπρόσθετα θα αναβαθμίσει και θα παραδώσει σε δημόσια χρήση έναν εγκαταλειμμένο χώρο.

Όπως παρατηρεί ο κ. Βαβατσιούλας, αναπτύχθηκε έντονος προβληματισμός σχετικά με τη μορφή και λειτουργία ενός ενιαίου μουσείου στεγαζόμενου σε διάσπαρτα κελύφη και οικοδομήματα, καθώς η οργάνωση ενός τέτοιου τύπου μουσείου απέχει από την συνήθη πρακτική. Οι λύσεις που τελικά δόθηκαν στοχεύουν στην ενοποίηση του συνόλου αποκλειστικά και μόνο με διακριτή σήμανση και με την ενιαία μορφολόγηση των υπαίθριων διαμορφώσεων. 'Αλλωστε με τη μετατροπή του συγκεκριμένου μνημειακού συνόλου σε ανοιχτό μουσείο, εξασφαλίζεται η παρουσίαση και της δικής του οικοδομικής ιστορίας, που αποτελεί δείγμα εξέλιξης της αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας της Αθήνας.
Express.gr