Γιατί ο Βαν Γκογκ έδειχνε προτίμηση στο κίτρινο χρώμα;

Γιατί ο Βαν Γκογκ στην τελευταία περίοδο της ζωής του έδειχνε προτίμηση στο κίτρινο χρώμα;
Μήπως δεν ήταν απλώς μια προτίμηση στο συγκεκριμένο χρώμα, αλλά μια παρενέργεια βοτάνων και ουσιών που έπαιρνε ο καλλιτέχνης και γι' αυτό έβλεπε τα πάντα κίτρινα;
Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί εικασίες ότι ο Βαν Γκογκ είχε ξανθοψία, είτε λόγω κατανάλωσης αφεψήματος δακτυλίτιδας (ενός καρδιοτονωτικού βοτάνου που μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα χρησιμοποιούταν ως καταπραϋντικό σε ψυχικές παθήσεις), είτε λόγω κατανάλωσης αψεντιού.
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι ο Βαν Γκογκ έκανε χρήση δακτυλίτιδας, το σίγουρο όμως είναι ότι έπινε αψέντι.
Κάνοντας μια αναδρομή στη βιβλιογραφία, ο καθηγητής Φαρμακολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων, Μάριος Μαρσέλος, φτάνει στο σημείο, όπου η ιστορία της Ιατρικής συναντά την ιστορία της Τέχνης και δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα του Αθηναϊκού Πρακτορείου σχετικά με αυτές τις εικασίες.
Θα μπορούσε να γίνει διάγνωση των παρενεργειών φαρμάκων ή ουσιών από τα χρώματα που χρησιμοποιούσε ο Βαν Γκογκ στους πίνακές του;
"Αυτή είναι μία θεωρία, η οποία δεν ξέρω κατά πόσο ισχύει. Η αναφορά σε αρρώστιες ιστορικών προσώπων και οι προσπάθειες αναδρομικής διάγνωσής τους πρέπει να αντιμετωπίζονται γενικώς με σκεπτικισμό.
Η βιβλιογραφία για τον Βαν Γκογκ βρίθει ανακριβειών που αναπαράγονται με περισσή επιπολαιότητα από συγγραφέα σε συγγραφέα.
Έτσι, ορισμένες εικασίες καταλήγουν σε αυταπόδεικτες 'αλήθειες' με τη μέθοδο της αστήρικτης επανάληψης.
Από την άλλη πλευρά, ακόμη και οι 'επίσημες' διαγνώσεις περιέχουν πολλές ασάφειες και αοριστίες, όπως είναι αναμενόμενο, από τις περιορισμένες ιατρικές γνώσεις της εποχής εκείνης" επισημαίνει ο κ. Μαρσέλος.
Παράλληλα, υπογραμμίζει πως είναι τεκμηριωμένο ότι ο Βαν Γκογκ έπινε πάρα πολύ, πράγμα που τον οδήγησε σε αλκοολισμό, και ότι κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του είχε αναπτύξει ξανθοψία.
Δηλαδή, έβλεπε όλα τα φωτεινά σώματα κίτρινα με μία άλω που είχε ασαφή όρια, πράγμα που φαίνεται στους πίνακες που ζωγράφισε. Πιθανολογείται ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στην κατανάλωση αφεψήματος δακτυλίτιδας ή στην μεγάλη κατανάλωση αψεντιού.
Από πού ξεκινά η εικασία ότι ο Βαν Γκογκ έπαιρνε δακτυλίτιδα που του προκαλούσε ξανθοψία;
"Η δακτυλίτιδα παραδοσιακά είναι ένα καρδιοτονωτικό φάρμακο που χρησιμοποιήθηκε όλον τον 20 αιώνα.
Ο Βαν Γκογκ δεν είχε καρδιολογικά προβλήματα. Κοιτώντας παλιά βιβλία φαρμακολογίας, διαπίστωσα ότι τον 19ο αιώνα τη χρησιμοποιούσαν και σε ψυχιατρικούς ασθενείς ή σε χρόνιους αλκοολικούς, αλλά σε άλλη δοσολογία.
Δεν υπάρχουν δεδομένα ότι ο Βαν Γκογκ έπαιρνε δακτυλίτιδα. Εκείνο το οποίο κάνει εντύπωση είναι ότι βλέπουμε μια μεγάλη αλλαγή στο στυλ του. Όταν ήταν στην Ολλανδία ζωγράφιζε, χρησιμοποιώντας το συμβατικό φάσμα των χρωμάτων, ενώ μετά το 1886 που πήγε στο Παρίσι και κυρίως μετά που πήγε στην πόλη Αρλ της Προβηγκίας, όπου εγκαταστάθηκε και έζησε περίπου τρία χρόνια, παρατηρείται μια τεράστια αλλαγή.
Ξαφνικά άρχισε να χρησιμοποιεί χρώματα πολύ πιο φωτεινά, κυρίως στις αποχρώσεις του κίτρινου και του πορτοκαλί. Υπάρχει μια θεωρία, ότι ίσως λόγω της μανιοκατάθλιψης που είχε, ανέπτυξε και αλκοολισμό και ότι δεν αποκλείεται να χρησιμοποιούσε και τη δακτυλίτιδα σαν κατασταλτικό φάρμακο, σαν ηρεμιστικό, πίνοντας αφέψημα από τα φύλλα της.
Δεν ξέρουμε όμως αν αυτό ισχύει. Αυτή η παραφιλολογία ξεκίνησε από το γεγονός ότι σε δύο πίνακες του Βαν Γκογκ απεικονίζεται με ένα κλαδί με φύλλα και άνθη δακτυλίτιδας ο γιατρός Πολ Γκασέ, ο οποίος τον κούραρε στους τρεις τελευταίους μήνες πριν από την αυτοκτονία του. Ο Γκασέ ήταν φιλότεχνος και αμειβόταν με πίνακες.
Ξαφνικά βρέθηκαν στην κατοχή του δυο πίνακες, που τους είχε ζωγραφίσει ο Βαν Γκογκ και τον απεικόνιζαν με ένα κλαδί δακτυλίτιδας. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί. Θα μπορούσε να έχει ένα τριαντάφυλλο να έχει κάτι άλλο, γιατί ειδικά τη δακτυλίτιδα;
Ένας γιατρός μαζί με ένα φαρμακευτικό φυτό, δηλαδή ένα εικαστικό στοιχείο που υποδηλώνει την ιδιότητα του εικονιζόμενου. Αυτό φαίνεται αρκετά πιθανό, επειδή η δακτυλίτιδα έχει αποδοθεί με σημαντικές λεπτομέρειες. Οπότε από εκεί ξεκίνησε όλη αυτή η εικασία ότι έπαιρνε δακτυλίτιδα.
Πιστεύω ότι ο Βαν Γκογκ ήξερε τι ήταν η δακτυλίτιδα και ότι τη χρησιμοποιούν οι γιατροί σε ασθενείς διεγερτικούς που θέλουν μια καταπράυνση. Τώρα, αν έπαιρνε ο ίδιος ή δεν έπαιρνε, δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε" απαντά ο κ. Μαρσέλος.
Μήπως τελικά ευσταθεί η εικασία ότι η ξανθοψία του Βαν Γκογκ οφειλόταν στην κατανάλωση αψεντιού, αφού δεν μπορεί να τεκμηριωθεί η χρήση δακτυλίτιδας;
"Κοιτάζοντας στη βιβλιογραφία διαπίστωσα ότι ο Βαν Γκογκ, που ήταν χρόνιος αλκοολικός, είχε αναπτύξει αυτό που εκείνη την εποχή λεγόταν αψεντισμός, δηλαδή έπινε υπερβολικά μεγάλες ποσότητες από αψέντι.
Το αψέντι, το οποίο οι Εγγλέζοι το λένε wormwood και οι Γερμανοί το λένε wermut (το γνωστό βερμούτ που περιέχει αψέντι), έχει ελμινθοκτόνες ιδιότητες, δηλαδή σκοτώνει τα σκουλήκια στο έντερο γιατί περιέχει μια ουσία που λέγεται σαντονίνη.
Η σαντονίνη ήταν και επίσημα ελμινθοκτόνο φάρμακο μέχρι πολύ πρόσφατα, αλλά την εγκατέλειψαν γιατί είχε πολλές παρενέργειες και αντικαταστάθηκε με τα νεότερα. Μία από τις σοβαρές παρενέργειες ήταν ότι δημιουργεί ξανθοψία, δηλαδή βλέπει κανείς έντονες τις αποχρώσεις του κίτρινου και ένα θαμπό περίγραμμα μιαν άλω στα φωτεινά αντικείμενα.
Δηλαδή, τη λάμπα δεν τη βλέπει με σαφές περίγραμμα, τη βλέπει με μια φωτεινή άλω γύρω γύρω, με ασαφή όρια.
Αυτό το βλέπουμε και στους πίνακες του Βαν Γκογκ, επομένως εάν δεν οφείλεται στη χρήση δακτυλίτιδας, είναι πιθανόν, με τη μεγάλη κατανάλωση αψεντιού, αυτές οι ελάχιστες ποσότητες σαντονίνης που περιέχει το ποτό να τού δημιούργησαν αυτή την ξανθοψία" .
Να σημειωθεί ότι "Δακτυλίτιδα και ψυχικές παθήσεις: η περίπτωση του Βαν Γκογκ" ήταν το θέμα της κεντρικής ομιλίας του κ. Μαρσέλου στην τελετή έναρξης του 10 Πανελλήνιου Συνεδρίου Αθηροσκλήρωσης που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη.
 ΠΗΓΗ: thestival.gr

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ξέρεται ότι: Το χαγιάτι στον ελλαδικό χώρο δεν είναι τούρκικο

Το άλογο κοιμάται όρθιο!