Η 4η Μπιενάλε της Αθήνας στη Σοφοκλέους

Ο πρώην "Ναός"' του χρήματος στην οδό Σοφοκλέους 10, ερειπωμένος από το 2007 και με εμφανή τα σημάδια εγκατάλειψης του κτιρίου του, μετατρέπεται από σήμερα και για 55 ημέρες σε μια ζωντανή Αγορά πολιτών, χώρο συνάθροισης και ανταλλαγής απόψεων, όπως προκύπτει από το πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα της 4ης Μπιενάλε της Αθήνας. Το κτίριο, φάντασμα του πρώην Χρηματιστηρίου Αθηνών, είναι σίγουρα το μεγάλο ατού της Μπιενάλε, που εγκαινιάστηκε σήμερα, με έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών υπό τον γενικό τίτλο ''Agora'' και εκτείνεται και στο Camp (Ευπόλιδος 4), της πλατείας Κοτζιά. Στο ισόγειο του πρώην Χρηματιστηρίου, όπου παλαιότερα διεκπεραιώνονταν οι αγοραπωλησίες μετοχών, θα φιλοξενηθούν καθημερινές δράσεις, από εργαστήρια, περφόρμανς και συναυλίες έως συζητήσεις και συνέδριο με Έλληνες και ξένους οικονομολόγους.

Στόχος της 4ης Μπιενάλε δεν είναι μόνο η θέαση των έργων αλλά κυρίως η συνέργεια του θεατή και η πρότασή του στο επιτακτικό ερώτημα: ''Και τώρα τι;'' Πολλά έργα, περισσότερα από 100 και πάνω από 70 καλλιτέχνες, περιμένουν να συναντηθούν με το κοινό της 4ης Μπιενάλε της Αθήνας, που αποδεικνύεται πιο πολιτική από ποτέ.
Αν το 2011 ήταν έτος διαμαρτυρίας και ριψοκίνδυνων ονειροπολήσεων, το 2013 απαιτεί να σκεφτούμε επινοητικά και με εποικοδομητική διάθεση. Σε μια περίοδο όπου η οικονομική κρίση στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες κορυφώνεται, η 4η Μπιενάλε της Αθήνας (ΑΒ4) δεν μπορεί παρά να θέσει ένα καίριο ερώτημα: Και τώρα τι;
Ενώ ο ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ (ΑΒ3) επιχείρησε να αναστοχαστεί τη νεότερη ελληνική ιστορία και τις απαρχές της κρίσης, η φετινή Μπιενάλε, ανταποκρινόμενη στις τρέχουσες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες και στη σκληρή πραγματικότητα της χρεοκοπίας, θέτει σε λειτουργία ένα συνεργατικό μοντέλο για την παραγωγή μιας έκθεσης.
Η απάντηση στο ερώτημα Και τώρα τι; ονομάζεται AGORA. Χρησιμοποιώντας το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Σοφοκλέους 8-10, ως κύριο χώρο της, η ΑΒ4 προτείνει την AGORA όχι μόνο ως τόπο ανταλλαγής απόψεων αλλά και ως ιδανικό σκηνικό κριτικής αντιπαράθεσης. Σε αντίθεση με την εξιδανικευμένη εικόνα της αρχαίας αγοράς, η AGORA φιλοξενεί διαφορετικές και ενίοτε αμφιλεγόμενες θεωρήσεις, στοχεύοντας τόσο στην τέρψη όσο και στην καλλιέργεια κριτικής σκέψης. Πρόκειται για μια έκθεση που υποδέχεται ταυτόχρονα το καρναβαλικό και το αμφίσημο, το σημαντικό και το ασήμαντο.
Η AGORA εδράζεται στις έννοιες της συνέλευσης και της συνάθροισης. Λειτουργώντας ως ζωντανός οργανισμός αλλά και ως εξαίσιο πτώμα (cadavre exquis), μορφοποιείται μέσα από μια διαδοχή αντικειμένων και συνεργατικών εκδηλώσεων, περφόρμανς, συζητήσεων στρογγυλής τραπέζης, προβολών ταινιών, εργαστηρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Στην AGORA τα έργα και οι θέσεις προτείνουν ό,τι έχουμε επειγόντως ανάγκη τη δεδομένη στιγμή: μια στάση κριτική και επίκαιρη, έτοιμη να επανεξετάσει παρελθούσες στρατηγικές της τέχνης και της ζωής, να αποδομήσει κυρίαρχους μύθους και να ανακαλύψει καινούριες, λειτουργικές προσεγγίσεις και συμπεριφορές.
Η ΑΒ4 πραγματοποιείται από μια ομάδα καλλιτεχνών, επιμελητών, θεωρητικών και επαγγελματιών από τον χώρο της δημιουργίας, η οποία έχει συσταθεί ειδικά για την περίσταση. Η AGORA είναι επομένως το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας ζυμώσεων μεταξύ επαγγελματιών με διαφορετικό υπόβαθρο. Το σημαντικό για τους συμμετέχοντες σε ένα τέτοιο πείραμα είναι το κοινό αίσθημα ευθύνης και η ανάγκη συμπαραγωγής νοήματος.