Κώστας Γαβράς: "Αντίσταση στη χυδαιότητα της εξουσίας"
Ο Κώστας Γαβράς σκηνοθετεί την "Κατάσταση πολιορκίας" στη Χιλή του Αλιέντε, το
1972.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ
Ευγενικός, σοβαρός, κομψός στα 79 του χρόνια, που δεν "μετράνε" στο παρουσιαστικό του. Του δείχνω μια ιταλική έκδοση που είναι αφιερωμένη στο έργο του και δεν τη γνωρίζει, εντυπωσιάζεται από το φωτογραφικό υλικό, ξεφυλλίζει με ενθουσιασμό και προσοχή το βιβλίο: "Μα πού βρήκαν αυτές τις φωτογραφίες που είναι από την προσωπική μου ζωή; Προσέχω πάντα να μην κυκλοφορούν τέτοιου είδους φωτογραφίες". "Είσαστε πολύ αγαπητός από τον κόσμο εδώ στην Ελλάδα, σίγουρα το διαπιστώσατε αυτές τις μέρες", του λέω. Χαμογελά αμήχανα και συγκρατημένα: "Τι να σας πω, εγώ απλώς λέω πάντα αυτό που νιώθω". Στη συζήτηση που ακολούθησε, συμφωνήσαμε σε πολλά, διαφωνήσαμε σε ελάχιστα, όπως για παράδειγμα όταν θέλησε να αναφέρει την περίπτωση του στενού του φίλου Γιώργου Νταλάρα... Το βέβαιο είναι ότι ο Κώστας Γαβράς ανήκει στους μεγάλους του παγκόσμιου κινηματογράφου, είναι ο άνθρωπος που μας προσέφερε αλησμόνητες πολιτικές ταινίες, με την πολιτική ως συστατικό δραματουργικό στοιχείο...
* Το πλήθος του κόσμου που πλημμύρισε τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών πριν από δύο εβδομάδες για να σας ακούσει, ήταν σαν να περίμενε μια αχτίδα φωτός από εσάς, μέσα στην κρίση που βιώνει...
Δεν έχω φως να προσφέρω, απλά ζω τα πράγματα από κάποια απόσταση και η οπτική μου είναι λίγο διαφορετική, ίσως βοηθάει... Η δουλειά μου είναι να θέτω ερωτήματα, δεν έχω τις απαντήσεις. Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τραγική, οι Έλληνες πολιτικοί ηγέτες έχουν τεράστια ευθύνη για ό,τι συμβαίνει σήμερα. Όμως δεν λέγεται συχνά ότι χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία ώθησαν την Ελλάδα σε αυτή την κρίση, διόγκωσαν το ελληνικό χρέος, ώστε η Ελλάδα να αγοράζει τα προϊόντα τους, και μάλιστα τα οπλικά συστήματα.
Αλλά είναι δυνατόν να βγαίνει ένας πολιτικός, πρώην υπουργός εδώ στην Ελλάδα και να λέει πως πήρε μια λίστα, τόσο σημαντική, σε αυτή την κρίσιμη περίοδο για τη χώρα, και την έχασε; Μου φαίνεται απίστευτη "αθωότητα". Όλη η Γαλλία γελάει με αυτό.
* Ποια είναι η "ελληνική ιδιαιτερότητα" της κρίσης κατά τη γνώμη σας;
Στην Ελλάδα για πολλά χρόνια είχε δημιουργηθεί ένα διεφθαρμένο πελατειακό σύστημα - ουσιαστικά έχει την καταγωγή του από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Το πρόβλημα είναι ότι αυτοί που υφίστανται τις συνέπειες σήμερα, εκτός από κάποιον υπουργό που μπορεί να πάει στη φυλακή, δεν είναι εκείνοι που πλούτισαν με αυτές τις δουλειές, αλλά οι απλοί άνθρωποι, οι φτωχοί, που γίνονται όλο και πιο φτωχοί και αβοήθητοι. Υπάρχει μια χυδαιότητα της εξουσίας που είναι εξωφρενική. Η αντίσταση είναι αναγκαία, αλλά για μένα το πρώτο βήμα αντίστασης είναι με την ψήφο μας. Οφείλουμε όταν ψηφίζουμε, να επιλέγουμε ανθρώπους κατάλληλους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Πρέπει να ξέρουμε ποιους διαλέγουμε και γιατί τους διαλέγουμε. Αυτό είναι το πρόβλημα. Και κυρίως είναι ένα πρόβλημα ελληνικό, εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
* Ξέρετε, ακριβώς γι' αυτό το λόγο, πολλοί από τους ανθρώπους που σας σέβονται και σας αγαπούν εδώ στην Ελλάδα, ξαφνιάστηκαν δυσάρεστα όταν σας είδαν στο Παρίσι σε εκείνη την εκδήλωση προς τιμήν σας, πριν από μήνες, να είστε δίπλα - δίπλα με τον Θόδωρο Πάγκαλο, έναν άνθρωπο που έχει ταυτιστεί πλήρως με το σύστημα που κυβέρνησε για χρόνια την Ελλάδα και ευθύνεται για τη σημερινή κρίση...
Εδώ υπάρχει μια παρεξήγηση. Κι εγώ ξαφνιάστηκα πάρα πολύ όταν έφτασα σε εκείνη την εκδήλωση και είδα εκεί τον Πάγκαλο, ήμουν κατάπληκτος, κανείς δεν με είχε ενημερώσει ότι θα ήταν παρών. Τον Πάγκαλο τον γνωρίζω πολλά χρόνια... Βέβαια, όταν ξεκίνησαν τα επεισόδια, είπε, σωστά, στους φοιτητές "Απόψε η βραδιά είναι για τον Γαβρά, αν θέλετε να μιλήσετε μαζί μου, ελάτε αύριο στην πρεσβεία να τα πούμε", αλλά εκείνοι αρνήθηκαν...
* Δεν με παραξενεύει καθόλου που αρνήθηκαν, τόσα χρόνια ακούμε τον δικό του μονόλογο... Η διαφθορά στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα χρόνια συνδέθηκε με μία κατ' όνομα σοσιαλιστική διακυβέρνηση, αυτή του ΠΑΣΟΚ...
Ναι, όπως το λέτε, "κατ' όνομα". Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ήρθε στην εξουσία, είχε όλη τη δύναμη, τη λαϊκή υποστήριξη, να αλλάξει τα πράγματα, αλλά κάποια στιγμή σταμάτησε...
* Πιστεύατε τότε στον Ανδρέα Παπανδρέου;
Ξέρετε, εγώ δεν πιστεύω σε τίποτα... Δεν είμαι άνθρωπος της πίστης.
* Ελπίζατε, έστω;
Ναι, βέβαια, είχα ελπίδες για τον Ανδρέα Παπανδρέου... Τα πρώτα τρία - τέσσερα χρόνια, ναι. Αλλά από μακριά...
* Τον ερχόμενο Μάιο συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, που απεικονίσατε τόσο παραστατικά και με διεθνή απήχηση στο "Ζ". Σίγουρα πολλά έχουν αλλάξει από τότε, αλλά βλέπετε να έχουν επιβιώσει και κάποια στοιχεία της εποχής εκείνης;
Α, ναι, βέβαια, όταν ένας εισαγγελέας παρεμβαίνει και απαγορεύει σ' έναν δημοσιογράφο να δημοσιεύσει την περίφημη λίστα, τι να πω... Αρκετά πράγματα έχουν καλυτερέψει, πάντως, από την εποχή της δολοφονίας του Λαμπράκη, αλλά αν πάμε σε αυτούς που παίρνουν 400 ευρώ το μήνα και τους πούμε ότι υπάρχει βελτίωση σε σχέση με το παρελθόν, πώς να το πιστέψουν;
* Εσείς έχετε μνήμες και από τον Εμφύλιο...
Ναι, σίγουρα η Ελλάδα έχει περάσει χειρότερες μέρες από τις σημερινές. Σήμερα υπάρχει η Χρυσή Αυγή, αλλά στο παρελθόν είχαμε τους Χίτες, το ακροδεξιό παρακράτος, τους συνταγματάρχες... Πιστεύω ότι με επιχειρήματα μπορεί να πειστεί ο κόσμος που ψήφισε τη Χρυσή Αυγή ότι όποτε πήραν την εξουσία αυτοί οι άνθρωποι, οδηγηθήκαμε στην καταστροφή.
* Ξέρετε, ήμουν στο Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1993, όταν παρουσιάσατε εκεί την ταινία σας "Η μικρή Αποκάλυψη"... Μου είχε κάνει εντύπωση τότε ότι εσείς, ένας άνθρωπος που είχε καταγγείλει τον σταλινισμό στα ανατολικοευρωπαϊκά καθεστώτα με την "Ομολογία", το 1970, δεν είχατε καμία διάθεση να πανηγυρίσετε για την κατάρρευση του "υπαρκτού". Αντίθετα, "Η μικρή Αποκάλυψη" έβγαζε έναν έντονο προβληματισμό, μια μελαγχολία και ανησυχία για το μέλλον μετά την κατάρρευση - και είναι κρίμα που οι Έλληνες διανομείς δεν έφεραν τότε την ταινία στην Ελλάδα, πρέπει να είναι η μοναδική ταινία σας που δεν προβλήθηκε κανονικά στις αίθουσες εδώ...
Μα φυσικά, και εγώ, και κάποιοι άλλοι εκείνη την εποχή πιστεύαμε ότι η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ ήταν μια αρνητική εξέλιξη, ότι θα το πληρώναμε αυτό στο μέλλον, όπως και έγινε. Υπήρχαν και αρνητικά και θετικά σε αυτά τα καθεστώτα. Ίσως το πιο αρνητικό ήταν η πλήρης υποταγή των αριστερών των άλλων χωρών στη Σοβιετική Ένωση...
* Από την εποχή που γυρίζατε ταινίες με τον στενό συνεργάτη σας Φράνκο Σολίνας τι έχετε κρατήσει;
Ο Σολίνας ήταν "στρατευμένος", αλλά μέχρι ένα σημείο. Ήταν μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος αλλά είχε και διαφωνίες, κάποια στιγμή είχε απομακρυνθεί... Εγώ δεν πιστεύω ότι ο κινηματογράφος μπορεί να δώσει λύση στα τεράστια προβλήματα που υπάρχουν, δεν είναι αυτός ο ρόλος του, ούτε του κινηματογράφου ούτε του σκηνοθέτη.
Ο κινηματογράφος είναι ένα θέαμα, όπως το αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι Έλληνες με το θέατρο, ένα θέαμα όπου μέσα εκεί ο θεατής εμπλέκεται συναισθηματικά... Και βέβαια, προσωπικά για μένα, ο κινηματογράφος είναι ένα μέσο αντίστασης.
* Η τελευταία σας ταινία, το "Κεφάλαιο", που προβάλλεται ήδη στις ελληνικές αίθουσες, είναι μια ιστορία για τους ανθρώπους που κινούν τα νήματα στο μεγάλο χρηματοπιστωτικό «παιχνίδι» των τραπεζών και των χρηματιστηρίων. Προετοιμάζοντας την ταινία, συναντηθήκατε με ορισμένους από αυτούς...
Είναι άνθρωποι συγκροτημένοι, με εντυπωσιακή μόρφωση, αλλά υπηρέτες ενός απάνθρωπου μηχανισμού που μοναδικό σκοπό έχει το κέρδος. Και το χρήμα δεν είναι καν μέσο, είναι σκοπός... Θυμάμαι πως οι περισσότεροι από αυτούς μου έλεγαν πως είναι απαραίτητο η κυβέρνηση να κάνει νόμους που να οριοθετούν τη δράση των τραπεζών. Αλλά όταν ο Ολάντ θέλησε να περάσει τέτοιους νόμους, οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι ξεσηκώθηκαν και αντέδρασαν, οι ίδιοι άνθρωποι που κατʼ ιδίαν λίγους μήνες πριν έλεγαν στις συζητήσεις μας ακριβώς το αντίθετο. Είναι ελκυστικοί άνθρωποι αλλά και μεγάλοι υποκριτές, κανείς δεν κατηγορεί τη δική του τράπεζα, πάντα φταίει μια άλλη, σίγουρα οι Αμερικάνοι ή οι Γερμανοί, οι Ελβετοί...
Πίσω από τη γοητεία τους και την καλλιέργεια κρύβεται μια πολύ σκοτεινή πλευρά. Αυτή τη σκοτεινή περιοχή προσπάθησα να περιγράψω στην ταινία μου. Θυμάμαι μού έλεγαν "φοβόμαστε ότι στην ταινία θα μας παρουσιάσετε σαν τους συνταγματάρχες στο 'Ζ'". Και τους απαντούσα, όχι, οι συνταγματάρχες μας ήταν γελοίοι άνθρωποι, εσείς είστε πολύ έξυπνοι...
* Ωστόσο, οι μηχανισμοί που βρίσκονται στην υπηρεσία αυτών των ανθρώπων έχουν κάποια κοινά σημεία με τον στρατό, είναι μηχανισμοί που συνθλίβουν ανθρώπους...
Ναι, πραγματικά, το σύστημα του τραπεζικού κεφαλαίου είναι σαν ένας στρατός που πρέπει να κερδίσει έναν πόλεμο. Και βρισκόμαστε σε πόλεμο σήμερα, χωρίς σύνορα, έναν πόλεμο που είναι ταυτόχρονα παγκόσμιος αλλά και εμφύλιος σε κάθε χώρα. Αλλά και τα κορυφαία στελέχη τους έχουν εκπαιδευτεί εδώ και χρόνια, σταδιακά, σαν στρατιωτικοί, έχουν μάθει ότι είναι "αποδεκτό" ένα ποσοστό απωλειών του ανθρώπινου δυναμικού και κανείς δεν θα τους κατηγορήσει γι' αυτό.
Όταν απολύουν χιλιάδες ανθρώπους, έχουν μάθει να τα δέχονται αυτά σαν κάτι το απολύτως φυσικό. Πώς είναι δυνατόν το χρήμα να αλλάζει τόσο πολύ τους ανθρώπους; Δεν έχω την απάντηση σ' αυτό. Αν μια ιδεολογία μού έδινε απάντηση, ίσως να την ακολουθούσα, αλλά, ξέρετε, στην ηλικία μου έχω δει πολλά πράγματα... Για παράδειγμα, προέρχομαι από πολύ θρησκευόμενη οικογένεια, ήμουν και εγώ θρήσκος, και στη Γαλλία απέρριψα εντελώς τη θρησκεία.
* Πώς ξεκινήσατε να συναρμολογείτε την ιστορία του "Κεφαλαίου";
Έπεσε κάποια στιγμή στα χέρια μου ένα μικρό βιβλίο, κάπου εκατό σελίδες, με τίτλο 'Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός' ('Le capitalisme total'). Ο συγγραφέας του, ο πρώην τραπεζίτης Ζαν Πεϊρελεβάντ, περιγράφει τη σημερινή δημοκρατία σαν ένα φάρμακο placebo (εικονικό). Λέει, δηλαδή, ότι οι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών και των επιχειρήσεων είναι αυτοί που διευθύνουν σήμερα τον κόσμο. Τον συνάντησα και συζητήσαμε αρκετά, νομίζω ότι το έγραψε σε μια στιγμή κρίσης ειλικρίνειας... Στη συνέχεια διάβασα και το βιβλίο του Στεφάν Οσμόν 'Le Capital' που εκείνος πια τα έλεγε καθαρά, εφόσον είχε υπάρξει μεγάλο στέλεχος αυτής της οικονομικής αλυσίδας και την εγκατέλειψε...
* Σε ένα σημείο στην ταινία ένας χαρακτήρας, ένα από τα στελέχη του τραπεζικού συστήματος, ρωτά έναν άλλο «Τι πουλάμε;» και ο άλλος δεν ξέρει τι να του απαντήσει...
Ναι, ένα μεγάλο ποσοστό των κεφαλαίων που διακινούνται μέσα από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν έχουν πραγματικό, "υλικό" αντίκρισμα, η κίνηση η ίδια παράγει κέρδος...
* Στην ταινία ο ήρωάς σας, ο Μαρκ Τουρνέιγ, κάποια στιγμή "δανείζεται" τις στρατηγικές εξουσίας του Μάο, κατά την περίοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης...
Μου φάνηκε ενδιαφέρον στοιχείο αυτός ο παραλληλισμός, ότι το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας λειτουργεί σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί το πολιτικό γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Και στις δύο περιπτώσεις βλέπουμε τις ίδιες δολοπλοκίες. Η παλιά φρουρά που πολέμησε ο Μάο αποτελείται από γραφειοκράτες, όπως λέει ο Μαρκ Τουρνέιγ. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι Κινέζοι έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν έναν νέο καπιταλισμό, τον κομμουνισμό του καπιταλισμού, που με πολλούς τρόπους λειτουργεί πιο αποτελεσματικά απ' ό,τι ο δυτικός καπιταλισμός. Είναι πολύ πιο επικερδής, επειδή δεν υπάρχουν απαιτήσεις από τον κόσμο της εργασίας. Πρόκειται για το παλιό όνειρο του καπιταλισμού...
Αφιέρωμα στην Τανιοθήκη της Ελλάδος στο έργο του
Στο αφιέρωμα στον Κώστα Γαβρά, που ξεκινά την Τρίτη στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ιερά οδός 48 και Μ. Αλεξάνδρου) και θα διαρκέσει έως τις 6 Φεβρουαρίου, θα προβληθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα το σύνολο του έργου του, από την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του το "Διαμέρισμα δολοφόνων" (Compartiment Tueurs, 1965), βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Σεμπαστιάν Ζαπριζό και πρόκειται για μια αστυνομική έρευνα δολοφονιών με μεγάλη δόση σασπένς και έκδηλη την αγάπη του Κώστα Γαβρά για τα αμερικανικά film noir. Ακολουθεί το "Μακί, τα λιοντάρια της κολάσεως" (Un homme de trop, 1967), μια ταινία για το πού αρχίζει και το πού τελειώνει η προδοσία εν καιρώ πολέμου μέσα από την προσπάθεια διάσωσης δώδεκα Γάλλων αιχμαλώτων στρατιωτών σε γερμανικό στρατόπεδο.
Φυσικά, θα δούμε τη βασική τριλογία πολιτικού κινηματογράφου του Κώστα Γαβρά, με τον Υβ Μοντάν στους πρωταγωνιστικούς ρόλους και στις τρεις ταινίες: το πολυβραβευμένο "Z" (1969), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού με αφετηρία τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963, το δεύτερο μέρος της τριλογίας, "Η Ομολογία" (Lʼ Aveu, 1970), με θέμα τη σύλληψη ενός αξιωματούχου στην Ανατολική Ευρώπη (βασισμένη στην αληθινή ιστορία εμπλοκής σε μια δίκη εκκαθάρισης το 1951 του κομμουνιστή Άρθουρ Λόντον στην Τσεχοσλοβακία), και την "Κατάσταση Πολιορκίας" (Etat de Siege, 1972), η οποία εμπνέεται από τον αγώνα των Τουπαμάρος ενάντια στη δικτατορία της Ουρουγουάης.
Αμέσως μετά, με το "Ειδικό δικαστήριο" (Section speciale, 1975), ο Γαβράς στρέφεται σε μια ιστορία (βασισμένη σε αληθινά γεγονότα) πολιτικής δίωξης Γάλλων ιδεολόγων για τη δολοφονία ενός Γερμανού αξιωματικού του ναυτικού στο κατεχόμενο Παρίσι. Ακολουθεί η "Λάμψη μιας γυναίκας" (Clair de femme 1979), όπου ο Κώστας Γαβράς στρέφεται στη συνάντηση δύο τραγικών προσώπων, η οποία για πρώτη φορά δεν έχει καμία πολιτική διάσταση. Πρόκειται για την ερωτική συνάντηση ενός άνδρα (Υβ Μοντάν), ο οποίος προσπαθεί να συνέλθει από τον θάνατο της γυναίκας του, με μια γυναίκα (Ρόμι Σνάιντερ), η οποία πενθεί για τον χαμό της κόρης της. Στη συνέχεια, η πρώτη αμερικανική παραγωγή του Γαβρά, το βραβευμένο με Όσκαρ σεναρίου "Ο Αγνοούμενος" (Missing, 1982), με τον Τζακ Λέμον και τη Σίσι Σπέισεκ να αναζητούν τον εξαφανισμένο γιο και σύντροφο, έναν νεαρό Αμερικανό ακτιβιστή στη Χιλή του Πινοσέτ.
Το παλαιστινιακό ζήτημα έρχεται στο προσκήνιο μέσα από το "Hanna K." (1983), ενώ στην "Οικογενειακή Υπόθεση" (Conseil de famille, 1986) ο Κώστας Γαβράς στρέφεται για πρώτη φορά στην κωμωδία μέσα από την ιστορία επανένταξης ενός οικογενειάρχη διαρρήκτη (Τζόνι Χάλιντέι) έπειτα από την αποφυλάκισή του. Παραγωγή ΗΠΑ είναι "Το στίγμα της προδοσίας" (Betrayed, 1988), όπου η Ντέμπρα Γουίνγκερ ως πράκτορας του FBI καταφέρνει να διεισδύσει σε μια ρατσιστική οργάνωση τύπου Κου Κλουξ Καν. Eπί αμερικανικού εδάφους διαδραματίζεται και το "Μουσικό κουτί" (Music box, 1989) με τη δικηγόρο Τζέσικα Λανγκ να υπερασπίζεται τον Ούγγρο μετανάστη πατέρα της, ο οποίος κατηγορείται για συνεργασία με τους Ναζί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακολουθεί "Η μικρή Αποκάλυψη" (La Petite Apocalypse, 1993), μια ταινία στη σκιά της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, με τον Τσέχο σκηνοθέτη Γίρι Μένζελ στον ρόλο ενός συγγραφέα από την πρώην κομμουνιστική Πολωνία, ο οποίος προσπαθεί να δημοσιεύσει τα έργα του. Μια ακόμη "ανάγνωση" των ΗΠΑ και των αμερικανικών media από τον Κώστα Γαβρά αποτελεί το "Mad City" (1997), όπου ο Ντάστιν Χόφμαν ως τηλεοπτικός ρεπόρτερ καλύπτει ζωντανά την ομηρία μαθητών σʼ ένα Μουσείο Φυσικής Ιστορίας κάπου στην Καλιφόρνια, από τον απολυμένο φύλακα Τζον Τραβόλτα.
Με το "Αμήν." (Amen., 2003), ο Γαβράς στρέφει την κριτική του στη συνενοχή ναζισμού και ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Στη συνέχεια, με την ανατριχιαστική σάτιρα "Το τσεκούρι" (Le Couperet, 2005), ο Γαβράς μιλά για τη σύγχρονη Ευρώπη του ανελέητου καπιταλισμού, μέσα από την ιστορία ενός απεγνωσμένου ανέργου που εξελίσσεται σε μεθοδικό δολοφόνο. Τέλος, στο "Παράδεισος στη Δύση" (Eden is West, 2009), ο Γαβράς επιστρέφει στην Ελλάδα για να αναδείξει το καυτό ζήτημα των "απόκληρων" του Τρίτου Κόσμου που πολιορκούν το Φρούριο - Ευρώπη...
Την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου, στις 7.30 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί στην Ταινιοθήκη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για το μέλλον των ταινιοθηκών, ανοιχτή για το κοινό, με κεντρικό ομιλητή τον Κώστα Γαβρά. Μαζί του η γραμματέας της Ταινιοθήκης και καθηγήτρια πανεπιστημίου Μαρία Κομνηνού, ο διευθυντής του Κέντρου Κινηματογράφου Γρηγόρης Καραντινάκης, η πρόεδρος της Ακαδημίας Κινηματογράφου Κατερίνα Ευαγγελάκου και ο αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Θάνος Αναστόπουλος. Αμέσως μετά, θα προβληθεί η ταινία "Κατάσταση Πολιορκίας", την οποία και θα προλογίσει ο σκηνοθέτης. Την επόμενη μέρα, Πέμπτη 31 Ιανουαρίου, στις 11 π.μ. στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών ο Κώστας Γαβράς θα δώσει ένα masterclass με τίτλο «Η τέχνη του σκηνοθέτη», στο πλαίσιο του αφιερώματος της Ταινιοθήκης.
Πηγή: Η Αυγή
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ
Το
σύστημα του τραπεζικού κεφαλαίου είναι σαν ένας στρατός που πρέπει να κερδίσει
έναν πόλεμο. Και βρισκόμαστε σε πόλεμο σήμερα, χωρίς σύνορα, έναν πόλεμο που
είναι ταυτόχρονα παγκόσμιος αλλά και εμφύλιος σε κάθε χώρα
Ευγενικός, σοβαρός, κομψός στα 79 του χρόνια, που δεν "μετράνε" στο παρουσιαστικό του. Του δείχνω μια ιταλική έκδοση που είναι αφιερωμένη στο έργο του και δεν τη γνωρίζει, εντυπωσιάζεται από το φωτογραφικό υλικό, ξεφυλλίζει με ενθουσιασμό και προσοχή το βιβλίο: "Μα πού βρήκαν αυτές τις φωτογραφίες που είναι από την προσωπική μου ζωή; Προσέχω πάντα να μην κυκλοφορούν τέτοιου είδους φωτογραφίες". "Είσαστε πολύ αγαπητός από τον κόσμο εδώ στην Ελλάδα, σίγουρα το διαπιστώσατε αυτές τις μέρες", του λέω. Χαμογελά αμήχανα και συγκρατημένα: "Τι να σας πω, εγώ απλώς λέω πάντα αυτό που νιώθω". Στη συζήτηση που ακολούθησε, συμφωνήσαμε σε πολλά, διαφωνήσαμε σε ελάχιστα, όπως για παράδειγμα όταν θέλησε να αναφέρει την περίπτωση του στενού του φίλου Γιώργου Νταλάρα... Το βέβαιο είναι ότι ο Κώστας Γαβράς ανήκει στους μεγάλους του παγκόσμιου κινηματογράφου, είναι ο άνθρωπος που μας προσέφερε αλησμόνητες πολιτικές ταινίες, με την πολιτική ως συστατικό δραματουργικό στοιχείο...
* Το πλήθος του κόσμου που πλημμύρισε τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών πριν από δύο εβδομάδες για να σας ακούσει, ήταν σαν να περίμενε μια αχτίδα φωτός από εσάς, μέσα στην κρίση που βιώνει...
Δεν έχω φως να προσφέρω, απλά ζω τα πράγματα από κάποια απόσταση και η οπτική μου είναι λίγο διαφορετική, ίσως βοηθάει... Η δουλειά μου είναι να θέτω ερωτήματα, δεν έχω τις απαντήσεις. Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τραγική, οι Έλληνες πολιτικοί ηγέτες έχουν τεράστια ευθύνη για ό,τι συμβαίνει σήμερα. Όμως δεν λέγεται συχνά ότι χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία ώθησαν την Ελλάδα σε αυτή την κρίση, διόγκωσαν το ελληνικό χρέος, ώστε η Ελλάδα να αγοράζει τα προϊόντα τους, και μάλιστα τα οπλικά συστήματα.
Αλλά είναι δυνατόν να βγαίνει ένας πολιτικός, πρώην υπουργός εδώ στην Ελλάδα και να λέει πως πήρε μια λίστα, τόσο σημαντική, σε αυτή την κρίσιμη περίοδο για τη χώρα, και την έχασε; Μου φαίνεται απίστευτη "αθωότητα". Όλη η Γαλλία γελάει με αυτό.
* Ποια είναι η "ελληνική ιδιαιτερότητα" της κρίσης κατά τη γνώμη σας;
Στην Ελλάδα για πολλά χρόνια είχε δημιουργηθεί ένα διεφθαρμένο πελατειακό σύστημα - ουσιαστικά έχει την καταγωγή του από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Το πρόβλημα είναι ότι αυτοί που υφίστανται τις συνέπειες σήμερα, εκτός από κάποιον υπουργό που μπορεί να πάει στη φυλακή, δεν είναι εκείνοι που πλούτισαν με αυτές τις δουλειές, αλλά οι απλοί άνθρωποι, οι φτωχοί, που γίνονται όλο και πιο φτωχοί και αβοήθητοι. Υπάρχει μια χυδαιότητα της εξουσίας που είναι εξωφρενική. Η αντίσταση είναι αναγκαία, αλλά για μένα το πρώτο βήμα αντίστασης είναι με την ψήφο μας. Οφείλουμε όταν ψηφίζουμε, να επιλέγουμε ανθρώπους κατάλληλους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Πρέπει να ξέρουμε ποιους διαλέγουμε και γιατί τους διαλέγουμε. Αυτό είναι το πρόβλημα. Και κυρίως είναι ένα πρόβλημα ελληνικό, εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
* Ξέρετε, ακριβώς γι' αυτό το λόγο, πολλοί από τους ανθρώπους που σας σέβονται και σας αγαπούν εδώ στην Ελλάδα, ξαφνιάστηκαν δυσάρεστα όταν σας είδαν στο Παρίσι σε εκείνη την εκδήλωση προς τιμήν σας, πριν από μήνες, να είστε δίπλα - δίπλα με τον Θόδωρο Πάγκαλο, έναν άνθρωπο που έχει ταυτιστεί πλήρως με το σύστημα που κυβέρνησε για χρόνια την Ελλάδα και ευθύνεται για τη σημερινή κρίση...
Εδώ υπάρχει μια παρεξήγηση. Κι εγώ ξαφνιάστηκα πάρα πολύ όταν έφτασα σε εκείνη την εκδήλωση και είδα εκεί τον Πάγκαλο, ήμουν κατάπληκτος, κανείς δεν με είχε ενημερώσει ότι θα ήταν παρών. Τον Πάγκαλο τον γνωρίζω πολλά χρόνια... Βέβαια, όταν ξεκίνησαν τα επεισόδια, είπε, σωστά, στους φοιτητές "Απόψε η βραδιά είναι για τον Γαβρά, αν θέλετε να μιλήσετε μαζί μου, ελάτε αύριο στην πρεσβεία να τα πούμε", αλλά εκείνοι αρνήθηκαν...
* Δεν με παραξενεύει καθόλου που αρνήθηκαν, τόσα χρόνια ακούμε τον δικό του μονόλογο... Η διαφθορά στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα χρόνια συνδέθηκε με μία κατ' όνομα σοσιαλιστική διακυβέρνηση, αυτή του ΠΑΣΟΚ...
Ναι, όπως το λέτε, "κατ' όνομα". Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ήρθε στην εξουσία, είχε όλη τη δύναμη, τη λαϊκή υποστήριξη, να αλλάξει τα πράγματα, αλλά κάποια στιγμή σταμάτησε...
* Πιστεύατε τότε στον Ανδρέα Παπανδρέου;
Ξέρετε, εγώ δεν πιστεύω σε τίποτα... Δεν είμαι άνθρωπος της πίστης.
* Ελπίζατε, έστω;
Ναι, βέβαια, είχα ελπίδες για τον Ανδρέα Παπανδρέου... Τα πρώτα τρία - τέσσερα χρόνια, ναι. Αλλά από μακριά...
* Τον ερχόμενο Μάιο συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, που απεικονίσατε τόσο παραστατικά και με διεθνή απήχηση στο "Ζ". Σίγουρα πολλά έχουν αλλάξει από τότε, αλλά βλέπετε να έχουν επιβιώσει και κάποια στοιχεία της εποχής εκείνης;
Α, ναι, βέβαια, όταν ένας εισαγγελέας παρεμβαίνει και απαγορεύει σ' έναν δημοσιογράφο να δημοσιεύσει την περίφημη λίστα, τι να πω... Αρκετά πράγματα έχουν καλυτερέψει, πάντως, από την εποχή της δολοφονίας του Λαμπράκη, αλλά αν πάμε σε αυτούς που παίρνουν 400 ευρώ το μήνα και τους πούμε ότι υπάρχει βελτίωση σε σχέση με το παρελθόν, πώς να το πιστέψουν;
* Εσείς έχετε μνήμες και από τον Εμφύλιο...
Ναι, σίγουρα η Ελλάδα έχει περάσει χειρότερες μέρες από τις σημερινές. Σήμερα υπάρχει η Χρυσή Αυγή, αλλά στο παρελθόν είχαμε τους Χίτες, το ακροδεξιό παρακράτος, τους συνταγματάρχες... Πιστεύω ότι με επιχειρήματα μπορεί να πειστεί ο κόσμος που ψήφισε τη Χρυσή Αυγή ότι όποτε πήραν την εξουσία αυτοί οι άνθρωποι, οδηγηθήκαμε στην καταστροφή.
* Ξέρετε, ήμουν στο Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1993, όταν παρουσιάσατε εκεί την ταινία σας "Η μικρή Αποκάλυψη"... Μου είχε κάνει εντύπωση τότε ότι εσείς, ένας άνθρωπος που είχε καταγγείλει τον σταλινισμό στα ανατολικοευρωπαϊκά καθεστώτα με την "Ομολογία", το 1970, δεν είχατε καμία διάθεση να πανηγυρίσετε για την κατάρρευση του "υπαρκτού". Αντίθετα, "Η μικρή Αποκάλυψη" έβγαζε έναν έντονο προβληματισμό, μια μελαγχολία και ανησυχία για το μέλλον μετά την κατάρρευση - και είναι κρίμα που οι Έλληνες διανομείς δεν έφεραν τότε την ταινία στην Ελλάδα, πρέπει να είναι η μοναδική ταινία σας που δεν προβλήθηκε κανονικά στις αίθουσες εδώ...
Μα φυσικά, και εγώ, και κάποιοι άλλοι εκείνη την εποχή πιστεύαμε ότι η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ ήταν μια αρνητική εξέλιξη, ότι θα το πληρώναμε αυτό στο μέλλον, όπως και έγινε. Υπήρχαν και αρνητικά και θετικά σε αυτά τα καθεστώτα. Ίσως το πιο αρνητικό ήταν η πλήρης υποταγή των αριστερών των άλλων χωρών στη Σοβιετική Ένωση...
* Από την εποχή που γυρίζατε ταινίες με τον στενό συνεργάτη σας Φράνκο Σολίνας τι έχετε κρατήσει;
Ο Σολίνας ήταν "στρατευμένος", αλλά μέχρι ένα σημείο. Ήταν μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος αλλά είχε και διαφωνίες, κάποια στιγμή είχε απομακρυνθεί... Εγώ δεν πιστεύω ότι ο κινηματογράφος μπορεί να δώσει λύση στα τεράστια προβλήματα που υπάρχουν, δεν είναι αυτός ο ρόλος του, ούτε του κινηματογράφου ούτε του σκηνοθέτη.
Ο κινηματογράφος είναι ένα θέαμα, όπως το αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι Έλληνες με το θέατρο, ένα θέαμα όπου μέσα εκεί ο θεατής εμπλέκεται συναισθηματικά... Και βέβαια, προσωπικά για μένα, ο κινηματογράφος είναι ένα μέσο αντίστασης.
* Η τελευταία σας ταινία, το "Κεφάλαιο", που προβάλλεται ήδη στις ελληνικές αίθουσες, είναι μια ιστορία για τους ανθρώπους που κινούν τα νήματα στο μεγάλο χρηματοπιστωτικό «παιχνίδι» των τραπεζών και των χρηματιστηρίων. Προετοιμάζοντας την ταινία, συναντηθήκατε με ορισμένους από αυτούς...
Είναι άνθρωποι συγκροτημένοι, με εντυπωσιακή μόρφωση, αλλά υπηρέτες ενός απάνθρωπου μηχανισμού που μοναδικό σκοπό έχει το κέρδος. Και το χρήμα δεν είναι καν μέσο, είναι σκοπός... Θυμάμαι πως οι περισσότεροι από αυτούς μου έλεγαν πως είναι απαραίτητο η κυβέρνηση να κάνει νόμους που να οριοθετούν τη δράση των τραπεζών. Αλλά όταν ο Ολάντ θέλησε να περάσει τέτοιους νόμους, οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι ξεσηκώθηκαν και αντέδρασαν, οι ίδιοι άνθρωποι που κατʼ ιδίαν λίγους μήνες πριν έλεγαν στις συζητήσεις μας ακριβώς το αντίθετο. Είναι ελκυστικοί άνθρωποι αλλά και μεγάλοι υποκριτές, κανείς δεν κατηγορεί τη δική του τράπεζα, πάντα φταίει μια άλλη, σίγουρα οι Αμερικάνοι ή οι Γερμανοί, οι Ελβετοί...
Πίσω από τη γοητεία τους και την καλλιέργεια κρύβεται μια πολύ σκοτεινή πλευρά. Αυτή τη σκοτεινή περιοχή προσπάθησα να περιγράψω στην ταινία μου. Θυμάμαι μού έλεγαν "φοβόμαστε ότι στην ταινία θα μας παρουσιάσετε σαν τους συνταγματάρχες στο 'Ζ'". Και τους απαντούσα, όχι, οι συνταγματάρχες μας ήταν γελοίοι άνθρωποι, εσείς είστε πολύ έξυπνοι...
* Ωστόσο, οι μηχανισμοί που βρίσκονται στην υπηρεσία αυτών των ανθρώπων έχουν κάποια κοινά σημεία με τον στρατό, είναι μηχανισμοί που συνθλίβουν ανθρώπους...
Ναι, πραγματικά, το σύστημα του τραπεζικού κεφαλαίου είναι σαν ένας στρατός που πρέπει να κερδίσει έναν πόλεμο. Και βρισκόμαστε σε πόλεμο σήμερα, χωρίς σύνορα, έναν πόλεμο που είναι ταυτόχρονα παγκόσμιος αλλά και εμφύλιος σε κάθε χώρα. Αλλά και τα κορυφαία στελέχη τους έχουν εκπαιδευτεί εδώ και χρόνια, σταδιακά, σαν στρατιωτικοί, έχουν μάθει ότι είναι "αποδεκτό" ένα ποσοστό απωλειών του ανθρώπινου δυναμικού και κανείς δεν θα τους κατηγορήσει γι' αυτό.
Όταν απολύουν χιλιάδες ανθρώπους, έχουν μάθει να τα δέχονται αυτά σαν κάτι το απολύτως φυσικό. Πώς είναι δυνατόν το χρήμα να αλλάζει τόσο πολύ τους ανθρώπους; Δεν έχω την απάντηση σ' αυτό. Αν μια ιδεολογία μού έδινε απάντηση, ίσως να την ακολουθούσα, αλλά, ξέρετε, στην ηλικία μου έχω δει πολλά πράγματα... Για παράδειγμα, προέρχομαι από πολύ θρησκευόμενη οικογένεια, ήμουν και εγώ θρήσκος, και στη Γαλλία απέρριψα εντελώς τη θρησκεία.
* Πώς ξεκινήσατε να συναρμολογείτε την ιστορία του "Κεφαλαίου";
Έπεσε κάποια στιγμή στα χέρια μου ένα μικρό βιβλίο, κάπου εκατό σελίδες, με τίτλο 'Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός' ('Le capitalisme total'). Ο συγγραφέας του, ο πρώην τραπεζίτης Ζαν Πεϊρελεβάντ, περιγράφει τη σημερινή δημοκρατία σαν ένα φάρμακο placebo (εικονικό). Λέει, δηλαδή, ότι οι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών και των επιχειρήσεων είναι αυτοί που διευθύνουν σήμερα τον κόσμο. Τον συνάντησα και συζητήσαμε αρκετά, νομίζω ότι το έγραψε σε μια στιγμή κρίσης ειλικρίνειας... Στη συνέχεια διάβασα και το βιβλίο του Στεφάν Οσμόν 'Le Capital' που εκείνος πια τα έλεγε καθαρά, εφόσον είχε υπάρξει μεγάλο στέλεχος αυτής της οικονομικής αλυσίδας και την εγκατέλειψε...
* Σε ένα σημείο στην ταινία ένας χαρακτήρας, ένα από τα στελέχη του τραπεζικού συστήματος, ρωτά έναν άλλο «Τι πουλάμε;» και ο άλλος δεν ξέρει τι να του απαντήσει...
Ναι, ένα μεγάλο ποσοστό των κεφαλαίων που διακινούνται μέσα από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν έχουν πραγματικό, "υλικό" αντίκρισμα, η κίνηση η ίδια παράγει κέρδος...
* Στην ταινία ο ήρωάς σας, ο Μαρκ Τουρνέιγ, κάποια στιγμή "δανείζεται" τις στρατηγικές εξουσίας του Μάο, κατά την περίοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης...
Μου φάνηκε ενδιαφέρον στοιχείο αυτός ο παραλληλισμός, ότι το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας λειτουργεί σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί το πολιτικό γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Και στις δύο περιπτώσεις βλέπουμε τις ίδιες δολοπλοκίες. Η παλιά φρουρά που πολέμησε ο Μάο αποτελείται από γραφειοκράτες, όπως λέει ο Μαρκ Τουρνέιγ. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι Κινέζοι έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν έναν νέο καπιταλισμό, τον κομμουνισμό του καπιταλισμού, που με πολλούς τρόπους λειτουργεί πιο αποτελεσματικά απ' ό,τι ο δυτικός καπιταλισμός. Είναι πολύ πιο επικερδής, επειδή δεν υπάρχουν απαιτήσεις από τον κόσμο της εργασίας. Πρόκειται για το παλιό όνειρο του καπιταλισμού...
Αφιέρωμα στην Τανιοθήκη της Ελλάδος στο έργο του
Στο αφιέρωμα στον Κώστα Γαβρά, που ξεκινά την Τρίτη στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ιερά οδός 48 και Μ. Αλεξάνδρου) και θα διαρκέσει έως τις 6 Φεβρουαρίου, θα προβληθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα το σύνολο του έργου του, από την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του το "Διαμέρισμα δολοφόνων" (Compartiment Tueurs, 1965), βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Σεμπαστιάν Ζαπριζό και πρόκειται για μια αστυνομική έρευνα δολοφονιών με μεγάλη δόση σασπένς και έκδηλη την αγάπη του Κώστα Γαβρά για τα αμερικανικά film noir. Ακολουθεί το "Μακί, τα λιοντάρια της κολάσεως" (Un homme de trop, 1967), μια ταινία για το πού αρχίζει και το πού τελειώνει η προδοσία εν καιρώ πολέμου μέσα από την προσπάθεια διάσωσης δώδεκα Γάλλων αιχμαλώτων στρατιωτών σε γερμανικό στρατόπεδο.
Φυσικά, θα δούμε τη βασική τριλογία πολιτικού κινηματογράφου του Κώστα Γαβρά, με τον Υβ Μοντάν στους πρωταγωνιστικούς ρόλους και στις τρεις ταινίες: το πολυβραβευμένο "Z" (1969), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού με αφετηρία τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963, το δεύτερο μέρος της τριλογίας, "Η Ομολογία" (Lʼ Aveu, 1970), με θέμα τη σύλληψη ενός αξιωματούχου στην Ανατολική Ευρώπη (βασισμένη στην αληθινή ιστορία εμπλοκής σε μια δίκη εκκαθάρισης το 1951 του κομμουνιστή Άρθουρ Λόντον στην Τσεχοσλοβακία), και την "Κατάσταση Πολιορκίας" (Etat de Siege, 1972), η οποία εμπνέεται από τον αγώνα των Τουπαμάρος ενάντια στη δικτατορία της Ουρουγουάης.
Αμέσως μετά, με το "Ειδικό δικαστήριο" (Section speciale, 1975), ο Γαβράς στρέφεται σε μια ιστορία (βασισμένη σε αληθινά γεγονότα) πολιτικής δίωξης Γάλλων ιδεολόγων για τη δολοφονία ενός Γερμανού αξιωματικού του ναυτικού στο κατεχόμενο Παρίσι. Ακολουθεί η "Λάμψη μιας γυναίκας" (Clair de femme 1979), όπου ο Κώστας Γαβράς στρέφεται στη συνάντηση δύο τραγικών προσώπων, η οποία για πρώτη φορά δεν έχει καμία πολιτική διάσταση. Πρόκειται για την ερωτική συνάντηση ενός άνδρα (Υβ Μοντάν), ο οποίος προσπαθεί να συνέλθει από τον θάνατο της γυναίκας του, με μια γυναίκα (Ρόμι Σνάιντερ), η οποία πενθεί για τον χαμό της κόρης της. Στη συνέχεια, η πρώτη αμερικανική παραγωγή του Γαβρά, το βραβευμένο με Όσκαρ σεναρίου "Ο Αγνοούμενος" (Missing, 1982), με τον Τζακ Λέμον και τη Σίσι Σπέισεκ να αναζητούν τον εξαφανισμένο γιο και σύντροφο, έναν νεαρό Αμερικανό ακτιβιστή στη Χιλή του Πινοσέτ.
Το παλαιστινιακό ζήτημα έρχεται στο προσκήνιο μέσα από το "Hanna K." (1983), ενώ στην "Οικογενειακή Υπόθεση" (Conseil de famille, 1986) ο Κώστας Γαβράς στρέφεται για πρώτη φορά στην κωμωδία μέσα από την ιστορία επανένταξης ενός οικογενειάρχη διαρρήκτη (Τζόνι Χάλιντέι) έπειτα από την αποφυλάκισή του. Παραγωγή ΗΠΑ είναι "Το στίγμα της προδοσίας" (Betrayed, 1988), όπου η Ντέμπρα Γουίνγκερ ως πράκτορας του FBI καταφέρνει να διεισδύσει σε μια ρατσιστική οργάνωση τύπου Κου Κλουξ Καν. Eπί αμερικανικού εδάφους διαδραματίζεται και το "Μουσικό κουτί" (Music box, 1989) με τη δικηγόρο Τζέσικα Λανγκ να υπερασπίζεται τον Ούγγρο μετανάστη πατέρα της, ο οποίος κατηγορείται για συνεργασία με τους Ναζί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακολουθεί "Η μικρή Αποκάλυψη" (La Petite Apocalypse, 1993), μια ταινία στη σκιά της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, με τον Τσέχο σκηνοθέτη Γίρι Μένζελ στον ρόλο ενός συγγραφέα από την πρώην κομμουνιστική Πολωνία, ο οποίος προσπαθεί να δημοσιεύσει τα έργα του. Μια ακόμη "ανάγνωση" των ΗΠΑ και των αμερικανικών media από τον Κώστα Γαβρά αποτελεί το "Mad City" (1997), όπου ο Ντάστιν Χόφμαν ως τηλεοπτικός ρεπόρτερ καλύπτει ζωντανά την ομηρία μαθητών σʼ ένα Μουσείο Φυσικής Ιστορίας κάπου στην Καλιφόρνια, από τον απολυμένο φύλακα Τζον Τραβόλτα.
Με το "Αμήν." (Amen., 2003), ο Γαβράς στρέφει την κριτική του στη συνενοχή ναζισμού και ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Στη συνέχεια, με την ανατριχιαστική σάτιρα "Το τσεκούρι" (Le Couperet, 2005), ο Γαβράς μιλά για τη σύγχρονη Ευρώπη του ανελέητου καπιταλισμού, μέσα από την ιστορία ενός απεγνωσμένου ανέργου που εξελίσσεται σε μεθοδικό δολοφόνο. Τέλος, στο "Παράδεισος στη Δύση" (Eden is West, 2009), ο Γαβράς επιστρέφει στην Ελλάδα για να αναδείξει το καυτό ζήτημα των "απόκληρων" του Τρίτου Κόσμου που πολιορκούν το Φρούριο - Ευρώπη...
Την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου, στις 7.30 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί στην Ταινιοθήκη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για το μέλλον των ταινιοθηκών, ανοιχτή για το κοινό, με κεντρικό ομιλητή τον Κώστα Γαβρά. Μαζί του η γραμματέας της Ταινιοθήκης και καθηγήτρια πανεπιστημίου Μαρία Κομνηνού, ο διευθυντής του Κέντρου Κινηματογράφου Γρηγόρης Καραντινάκης, η πρόεδρος της Ακαδημίας Κινηματογράφου Κατερίνα Ευαγγελάκου και ο αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Θάνος Αναστόπουλος. Αμέσως μετά, θα προβληθεί η ταινία "Κατάσταση Πολιορκίας", την οποία και θα προλογίσει ο σκηνοθέτης. Την επόμενη μέρα, Πέμπτη 31 Ιανουαρίου, στις 11 π.μ. στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών ο Κώστας Γαβράς θα δώσει ένα masterclass με τίτλο «Η τέχνη του σκηνοθέτη», στο πλαίσιο του αφιερώματος της Ταινιοθήκης.
Πηγή: Η Αυγή
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου