Ο αρχαίος σκύφος του Σπύρου Λούη

 

Ο αρχαίος σκύφος  δόθηκε ως έπαθλο στον Μαραθωνοδρόμο Σπύρο Λούη πρώτο νικητή του σύγχρονου Μαραθώνιου, το 1896 στην Αθήνα.

Ο σκύφος και αριστερά φωτογραφία του Γερμανού Albert Meyer με τον ολυμπιονίκη Σπύρο Λούη αμέσως μετά την απονομή στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1896

Φωτογραφία αριστερά: Ελευθέριος Γαλανόπουλος

Το σημαντικό αυτό αγγείο το συνοδεύει  μία γοητευτική ιστορία σχετικά με την τύχη του, την ανεύρεσή  του και τον επαναπατρισμό του, αλλά και το συνδέει με πολλούς ανθρώπους που εργάστηκαν για το σκοπό αυτό.

Σενάριο για ταινία είναι η ιστορία του αρχαίου αγγείου, του μελανόμορφου σκύφου (540-520 π.Χ.) που βρέθηκε σε θηβαϊκό τάφο του 6ου αι. π.Χ. Στα τέλη του 19ου αιώνα περιήλθε στην κατοχή του νομισματολόγου και συλλέκτη Ιωάννη Λάμπρου, ο οποίος το αθλοθέτησε προς τιμήν του Σπύρου Λούη ως έπαθλο για την ένδοξη νίκη του στον πρώτο Μαραθώνιο που έγινε κατά την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896. Στις δύο όψεις του εικονίζει ζεύγος δρομέων παρουσία ιματιοφόρων, πιθανώς κριτών. Αν και σήμερα λείπει ένα κομμάτι του, όταν απονεμήθηκε στον Σπύρο Λούη ήταν σε άριστη κατάσταση, «αλώβητο».

Ο σκύφος τη δεκαετία του 1930, άγνωστο πώς, φτάνει στα χέρια του αμφιλεγόμενου Γερμανού φιλόλογου και συλλέκτη Werner Peek (1904-1994), που έζησε στην Αθήνα από το 1930 ώς το 1937. «Εξάγεται το 1934 με λαθραίο τρόπο από την Ελλάδα κρυμμένος μέσα στα διπλωματικά κιβώτια του Γκέρινγκ, όπως ο ίδιος ο Peek μαρτύρησε», αναφέρει ο δρ Γιώργος Καββαδίας, προϊστάμενος του Τμήματος Συλλογών Αγγείων και Εργων Μικροτεχνίας και Μεταλλοτεχνίας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Είναι ο άνθρωπος που ερεύνησε την πορεία του αντικειμένου και το εντόπισε στο Πανεπιστήμιο του Μίνστερ. «Το 2012 ο Νίκος Καλτσάς, επίτιμος σήμερα και τότε διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου, μου ανέθεσε να εντοπίσω τον σκύφο με αφορμή μια έκθεση της Ολυμπιακής Επιτροπής για την περίοδο 1896-2012».

Ο Peek ήταν μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας από το 1934. Επισκέφτηκε πολλές φορές τη χώρα μας, παρέμεινε για μεγάλα διαστήματα και εδώ σχημάτισε τη συλλογή του που περιέφερε στη συνέχεια στη μεταπολεμική Γερμανία. Η πτώση του ναζισμού τον βρίσκει στην Ανατολική Γερμανία, όπου έζησε ως αμετανόητος ναζιστής και αντισημίτης μέχρι το τέλος της ζωής του. Κι ενώ ο κ. Καββαδίας είπε ότι δεν γνωρίζουμε πώς ο σκύφος έφτασε στα χέρια του Peek, τελικά αγοράστηκε από το Πανεπιστήμιο του Μίνστερ το 1986.

Ο σκύφος ταυτίστηκε από τον δρα Καβαδία χωρίς αμφιβολία από την παράσταση που φέρει, και η οποία είναι μοναδική. Η Βασιλική Παπαγεωργίου αναφέρει πως το Μουσείο στην αρχή είπε πως το είχε αποκτήσει καλή τη πίστει, αλλά στο τέλος, όταν η γερμανική πλευρά κατανόησε πως το αρχαίο είχε εξαχθεί παράνομα, αποφάσισε να το δωρίσει στην Ελλάδα.