Ο Επαναστάτης Eugene Delacroix

Ο Εζέν Ντελακρουά (1798-1863) ανήκε στην κατηγορία των μεγάλων επαναστατών που γέννησε η χώρα την επαναστάσεων.

Σκηνές από την Σφαγή της Χίου

Του αποδίδονταν η ιδιότητα του επαναστάτη διότι δεν αποδέχονταν τα κριτήρια της Ακαδημίας, συνάμα μέσα από τα έργα του αναδείκνυε τις κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες της εποχής του.

Στα ζωγραφικά του έργα ο Ντελακρουά αποτυπώνει τη μιζέρια και την απελπισία. Οι δημιουργίες του έχουν ως στόχο να «αιχμαλωτίσουν» το ακροατήριό του, ενεργοποιώντας ως μέσο την ζωγραφική απελευθερώνοντας όλα τα οπτικά και απτά μέσα για να βυθίσουν τους θεατές του σε ένα θέαμα ταυτόχρονα ελκυστικό και τρομακτικό, σύνθεσης δικής του επινόησης. Είναι ανοικτός σε υφολογικές καινοτομίες. Από τον Ζερικώ μαθαίνει να αγαπά τα έντονα και σκληρά χρώματα. Ταξιδεύει στο Μαρόκο και στην Αλγερία και δημιουργεί ανατολίτικα θέματα, όπως Οι γυναίκες του Αλγερίου .

Οι γυναίκες του Αλγερίου .

Ο καλλιτέχνης ζωγραφίζει απευθείας τα ζωγραφικά του μοντέλα, ενισχύοντας την εκφραστικότητα του σώματος, δημιουργώντας την αίσθηση της φυσικής παρουσίας. Χρησιμοποιεί χρωματικά εφέ, παράδειγμα οι περίφημες σταγόνες νερού στο έργο του «Η Βάρκα του Δάντη», χρησιμοποιώντας τις αποχρώσεις του γκρι και του πορτοκαλί. Τα χρώματα τα χρησιμοποιεί ως εκφραστικά μέσα για να αποδώσει τον πόνο της καταστροφής. Ζωγραφίζει με τρόπο ώστε να εμπλέξει το κοινό του και μάλιστα ξεφεύγοντας από τις ακαδημαϊκές μεθόδους, επιλέγοντας σωστά, τρόπους ώστε τα έργα του να «μιλούν» στο ακροατήριο.

Η Βάρκα του Δάντη.

Ο ίδιος έλεγε, Αισθάνομαι ότι θέλω να ζωγραφίσω τον δικό μου αιώνα, γι αυτό και τα θέματά του ήταν τέτοια ώστε να ανταποκρίνονται στις ανησυχίες του κοινού. Εικόνες που θα μπορούσε κάποιος να δει το πέρασμα της γαλλικής κοινωνίας στον 19^ο αιώνα, από την Γαλλική Επανάσταση , από την πτώση της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα, με τις συνεπαγόμενες συλλογικές, σωματικές και ψυχικές απώλειες.

Χρησιμοποιεί θέματα άμεσης κοινωνικής και πολιτικής απήχησης, όπως στο έργο του «Σκηνές από την Σφαγή της Χίου», όπου αντιπροσωπεύει τον σκληρό αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία τους από τον οθωμανικό ζυγό, αποτυπώνοντας την ανθρώπινη δυστυχία , προκαλώντας την ηθική συνείδηση των θεατών.

Λεπτομέρεια Σκηνές από την Σφαγή της Χίου.

Ο Ντλακρουά για να δημιουργήσει τέτοια δεοντολογικά ζωγραφικά έργα προκρίνει το ίδιο το μέσο, δηλαδή το ζωγραφικό έργο, πιστεύοντας ότι η ζωγραφική έχει μια μοναδική ικανότητα επικοινωνίας. Παρέχει μια «μυστηριακή γέφυρα» ανάμεσα στην ψυχή των αντιπροσωπευτικών μορφών και εκείνο του θεατή. Για να πετύχει μια τέτοια υποκειμενική σχέση, έσπασε τις υπάρχουσες εικονογραφικές συμβάσεις και αντί να χρησιμοποιήσει μία ιεραρχική σύνθεση , δημιουργεί μια τυχαία συνάθροιση μορφών. Η τέχνη του ζωγράφου αγγίζει περισσότερο στην καρδιά του ανθρώπου γιατί φαίνεται να είναι πιο υλική, έλεγε ο Ντελακρουά. Αναγνωρίζοντας τον συναισθηματικό δυναμισμό της ζωγραφικής, τον οδήγησε να χρησιμοποιήσει την αφή και το χρώμα για να δημιουργήσει μία πιο άμεση, αντί για απλή, οπτική σύνδεση μεταξύ των έργων του και του κοινού. Οι νέοι αισθητηριακοί κανόνες που εφάρμοσε στην ζωγραφική του ο Ντελακρουά ήταν μία πρόκληση για τους κοινωνικούς κανόνες. Επίσης ο Ντελακρουά πίστευε ότι το γυναικείο σώμα είναι αισθητικό μέσο διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο, πρωταγωνιστώντας στα έργα του, κυρίως ως ένας σεξουαλικός σηματοδότης βίος, ανδρικής κυριαρχίας και κυριότητας. Έτσι καθορισμένη η λειτουργία των γυναικών στους πίνακές του αντιπροσωπεύουν την συμπλοκή του σέξ και της βίας. Η εξευτελισμένη μεταχείριση των γυναικών από τον ζωγράφο συνδέεται με τον μειωμένο και περιορισμένο ρόλο των γυναικών στη Γαλλική κοινωνία μετά τη επανάσταση.

Ο Βασιλιάς Σαρδανάπαλος ετοιμοθάνατος δίνει εντολή στους αξιωματικούς να σκοτώσουν τα άλογά του, τα σκυλιά του , τους υπηρέτες του και τις γυναίκες του χαρεμιού. Μία παροξυσμική ατμόσφαιρα βίας, χλιδής και φιληδονίας κυριαρχεί στον πίνακα δίνοντας διατάσεις οργίου σε αυτή την σκηνή μαζικής σφαγής. Ο Θάνατος του σαρδανάπαλου αποτελεί ένα είδος μανιφέστου της ελευθερίας του καλλιτέχνη αλλά και του ιδεώδους του ρομαντισμού για τον ζωγράφο ως δημιουργό και ως καταστροφέα τόσο της τέχνης, όσο και της ίδιας της ζωής. Το 1828 ο Ρομαντισμός στην τέχνη αντιμετωπίζονταν ως ισοδύναμο του φιλελευθερισμού στην πολιτική. Οι κλασικιστές κριτικοί ειρωνικά μετονόμασαν τον πίνακα «Ο θάνατος του ρομαντισμού». Ο Σαρλ Μπωντλαίρ παρατηρεί ότι στο πρόσωπο των γυναικών στου Ντελακρουά ο θεατής διαβλέπει τη γοητεία του εγκλήματος και το φωτοστέφανο του μάρτυρα.

Ο Βασιλιάς Σαρδανάπαλος.

Στη Βάρκα του Δάντη (εμφάνιση του έργου στο Σαλόνι το 1822), η κακοποιημένη γυναίκα το θηλυκό γυμνό να χτυπιέται απάνω στη σχεδία, οι δύο γυναίκες μπροστά από τους Σταυροφόρους, η γυναίκα ξαπλωμένη δίπλα στο ανοικτό καλάθι των κοσμημάτων της (προφανώς μια παραπομπή στον βιασμό), απεικονίζουν την προτίμηση του Ντελακρουά στο υποκείμενο παραβιασμένο γυναικείο σώμα, ως σηματοδότη άλλων πολιτικών ή θρησκευτικών μορφών κυριαρχίας και βίας. Επίσης στην Ελλάδα πάνω από τα ερείπια του Μεσολογγίου , η Ελλάδα υποτάσσεται στην Οθωμανική εξουσία, η οποία υπονοείται από την δυσοίωνη σιλουέτα στο παρασκήνιο, ενώ η γυναίκα ανοίγει το φόρεμα αποκαλύπτει τα γυμνά στήθη της ρίχνοντας το φόρεμά της, βρισκόμενη σε μία στάση έκκλησης για βοήθεια.

Η Ελλάδα πάνω από τα ερείπια του Μεσολογγίου.

Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό, εδώ ο Ντελακρουά απεικονίζεται με το ψηλό καπέλο να κρατά ένα ντουφέκι, ενώ με ένα έντονο φως ως φωτοστέφανο κατευθύνει το μάτι του θεατή στην αλληγορία της ελευθερίας τοποθετώντας σε ένα κάδρο που ορίζεται από το κοντάρι της σημαίας, το όπλο, τη ζώνη και το πάνω μέρος του πίνακα. Αυτή η μνημειώδης αναπαράσταση συγκρούσεων στα οδοφράγματα, η πιο γνωστή ίσως εικαστική αναφορά στην ιδέα της επανάστασης. Η ίδια η ελευθερία με το ντουφέκι στο χέρι και με την σημαία στο άλλο, βαδίζει προς τον θεατή, στρέφοντας το βλέμμα της για να συνεγείρει όσους την ακολουθούν. Το πομπώδες ύφος, η ανήσυχη κίνηση, η τοποθέτηση των μορφών, αλλά κυρίως το άνοιγμα του πρώτου επιπέδου με τα σήματα των πεσόντων, είναι στοιχεία θεατρικότητας.

Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό.

Ο ρεαλισμός με τον οποίο αναπαριστώνται τα πρόσωπα με χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν την κοινωνική τους τάξη αναμειγνύονται με την επική διάθεση και το ειλικρινές πάθος του καλλιτέχνη. Τα χρώματα έντονα και ψυχρά επηρεαζόμενος από τις συνθέσεις του Γκόγια και Ζερικώ, φίλος του Ντελακρουά όπου και ποζάρει , για μια από τις κεντρικές μορφές στο έργο «Σχεδία της Μέδουσας».